SGK Başkanlık Makamının 12.01.2021 tarihli ve 31734574 sayılı Olur’una istinaden İç Denetim Birimi Başkanlığınca hazırlanan 10.09.2021 tarihli ve 2021-(4166/4) sayılı Sistem Denetim Raporunda “Yurt dışı borçlanmasında tahsis işlemleri kapsamında aylık bağlananların yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışmaya başlayacakları yönündeki yazılı beyanlarına rağmen aylık kesme işlemi için ilgililerden çalışmaya başladıklarına dair belge istenmesinin fazla ve yersiz ödeme yapılmasına neden olması” şeklinde bulguya yer verilmiştir.
Yurt dışı sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlara ilişkin söz konusu bulgu; aynı zamanda Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun geçici 2 nci maddesine göre bağlanan aylıklar hariç olmak üzere sadece 5510 sayılı Kanuna tabi hizmetlerine istinaden bağlanan aylıkları da içerdiğinden, yurt dışında çalışmaya başlayacakları/başladıkları yönünde yazılı beyanda bulunanlar hakkında yapılacak iş ve işlemler aşağıda açıklanmıştır.
27/9/2008 tarihli ve 27010 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesi;
“(1) Bu Yönetmeliğin uygulamasında;
a) Kuruma verilen veya ibraz edilen belgelerle gerçeğe aykırı bildirimde bulunulması,
b) Örneği Kurumca hazırlanan belgelerle bildirilmesi taahhüt edilen durum değişikliklerinin bir ay içinde Kuruma bildirilmemesi,
c) Kanunda öngörülen şartlar yerine gelmediği hâlde, sahte bilgi ve belgelerle sağlık hizmetleri ve diğer haklardan, ödeneklerden yararlanılması ile gelir veya aylık bağlatılması,
ç) Sahte hizmet kazandırılmak suretiyle sağlık hizmetleri ve diğer haklardan, ödeneklerden yararlanılması ile gelir veya aylık bağlatılması,
d) Boşanma nedeniyle gelir veya aylık bağlandıktan sonra boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşanması,
e) Gelir ve aylıklarının kesilmesi gerektiği hâlde durumun gizlenmesi ve/veya bildirilmemesi,
f) Sigortalılar ile gelir veya aylık alanlara yapılan ödemelerden, hak sahipliği sona ermesine rağmen her hangi bir kişi tarafından tahsilat yapılması
ilgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışlarını oluşturur. Ancak, sigortalılıklarının (b) bendinde belirtilen süre içerisinde bildirim yükümlüleri tarafından Kuruma bildirilmesi halinde ya da Kurum tarafından yeni bir gelir veya aylık bağlanması durumunda ilgililer (b) ve (e) bentleri kapsamında kasıtlı veya kusurlu sayılmaz.
(2) Birinci fıkrada sayılan durumların tespit edildiği tarihten geriye doğru en fazla on yıllık süre içinde yapılan fazla veya yersiz ödemeler, her bir ödemenin yapıldığı tarihten itibaren hesaplanacak kanunî faizi ile birlikte tahsil edilir.”
hükmünü amirdir.
Diğer yandan, 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinde Kanun hükümlerinden yararlanmak suretiyle aylık bağlananlardan tekrar yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanların aylıklarının kesileceği, 5510 sayılı Kanunun 27 nci ve 30 uncu maddelerinde de ilk defa 5510 sayılı Kanuna tabi olup aylık bağlananlardan yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların aylıklarının kesileceği öngörülmüştür.
Bu itibarla, Kurumumuzca sadece 2008/Ekim ayı başından sonraki çalışmalarına ya da 3201 sayılı Kanuna göre borçlanılan yurt dışı sürelerine istinaden aylık bağlananlardan, yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışmaya başlayacakları/başladıkları yönünde yazılı beyanda bulunanların aylıkları, beyanlarını içeren başvurunun Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren durdurulacaktır.
Aylıkları durdurulanlara yersiz ödeme yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi amacıyla; sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde geçen çalışma süreleri sözleşmeli ülke sigorta kurumlarından Kurumca temin edilecek hizmet belgesiyle sözleşme imzalanmamış ülkelerde geçen çalışmalar ise, ilgililerden çalışmanın geçtiği ülkedeki dış temsilciliklerden temin edilerek Kuruma ibraz edilecek hizmet belgesi istenmek suretiyle sağlanacak ve söz konusu belgenin Kuruma intikal edeceği tarihe kadar kesilen aylıkların yeniden bağlanmayacağı yönünde ilgililer bilgilendirilecektir.
Ancak, yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışmaya başlayacaklarına ilişkin yazılı beyanda bulunduktan sonra yeniden yazılı talepte bulunarak yurt dışında hiç çalışmadıklarını veya çalıştıkları işten ayrıldıklarını beyan etmelerine rağmen çalışma sürelerine ilişkin belge ibraz etmeyenlerin aylıkları, Emniyet Genel Müdürlüğü giriş çıkış programından yapılacak kontrol sonucu ya da ilgililerin ibraz edeceği yurda giriş çıkış belgesine göre; aylıklarının durdurulması yönündeki dilekçenin Kurum evrak kaydına alındığı tarihinden sonra;
– Yurt dışına çıkış yapılmadığının tespiti durumunda durdurulan aylıklar durdurulduğu tarihten itibaren yeniden ödenecek,
– Yurt dışına çıkış yapanların aylıkları ise güncel tarihli hizmet belgesi gönderilene kadar ödenmeyecektir.
Güncel tarihli hizmet belgesi ibraz edildiğinde ise belgede aylık bağlandığı tarihten sonrasına ait çalışma olmaması halinde aylıklar durdurulduğu tarihten itibaren yeniden ödenmeye başlanacaktır.
Ancak, güncel tarihli hizmet belgesi ile çalışmaya başladığı tespit edilen sigortalıların;
– Yurt dışında çalışmaya başladığı tarih ile Kurumumuza bildirim yapılan tarih arasında 1 aydan az süre bulunması halinde Kuruma yapılması gereken bildirim yükümlülüğünün yerine getirildiği kabul edilecek ve yapılmış olan yersiz ödemeler Kurumumuzun hatalı işlemlerinden doğan fazla veya yersiz ödemeler kapsamında değerlendirilerek Kanunun 96 ncı maddesinin (b) bendi kapsamında,
– Yurt dışında çalışmaya başlamasına rağmen anılan Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sürede ilgili tarafından herhangi bir bildirim yapılmadığı tespit edilen kişilerin, durum değişikliğine ilişkin Kuruma yapması gereken bildirim yükümlülüğünü yerine getirmediği kabul edilecek ve yapılmış olan yersiz ödemeler ilgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışı olarak değerlendirilerek Kanunun 96 ncı maddesinin (a) bendi kapsamında tahsil edilecektir.