Yersiz ödemelere ilişkin değişiklerin uygulanması

SGK (5510 s.) Kanunun geçici 79 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında;

• 5434 sayılı Kanunun mülga 64. maddesi ve Kanunun 47. maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında “Harp Malullüğü” aylığı bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,
• 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun veya 2330 s.Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

• 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanuna göre aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 3 üncü maddesi uyarınca aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,

• 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun uyarınca aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine,
• 5774 sayılı Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı

Verilmesi Hakkında Kanuna göre aylık bağlananların kendileri veya hak sahiplerine, sayılan kanunlar kapsamında ve maddenin yürürlük tarihi olan 07/12/2019 tarihine kadar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yapılan fazla veya yersiz ödemeler için;

1. Borç çıkarılmayacaktır.
2. Çıkarılmış borçların ödenmemiş olan kısımları terkin edilecektir.
3. Çıkarılan borçlar nedeniyle 7/12/2019 tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade ve

mahsup edilmeyecektir.

ç) Kurumumuzun hatalı işlemleri nedeniyle fazla veya yersiz ödeme yapıldığı 7/12/2019 tarihinden sonra Kurumca tespit edilenlere, 7/12/2019 tarihine kadar yapılan fazla ve yersiz ödemeler borç çıkarılmayarak terkin edilecek, 7/12/2019 tarihinden sonraki dönem için çıkarılacak borç Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre ilgilinin kendisinden veya hak sahiplerinden tahsil edilecektir.

Öte yandan, gerek 5434 sayılı Kanunun mülga 45 inci maddesi gerekse Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrası hükümlerine göre vazife malullüğü aylığı bağlananlar ile bunların hak sahipleri düzenlemenin kapsamı dışında olduğundan, Kurumumuzun hatalı işlemleri nedeniyle ve Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında taraflarına borç çıkarılmış olanlar hakkında geçici 79 uncu madde esas alınarak işlem tesis edilmeyecektir. Buna göre;

• Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önce maddede sayılan Kanunlar kapsamında Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yapılmış yersiz ödemeler terkin edilecektir.

Örnek 1: Kıbrıs Barış Harekatına katılması nedeniyle 1005 sayılı Kanuna göre asgari ücretin net tutarı esas alınarak şeref aylığı ödenen ilgiliye, sigortalı çalışmalarına bağlı olarak 1/1/2016 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Ancak yaşlılık aylığı bağlanması nedeniyle ilgilinin 1005 sayılı Kanun kapsamındaki aylıklarının asgari ücret yerine gösterge sistemi üzerinden ödenmesi gerektiği 19/12/2019 tarihinde anlaşılmıştır. Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 1/1/2016-31/12/2019 tarihleri arasında ilgiliye yersiz olarak ödenen tutarlar borç tahakkuk ettirilerek anılan borç Kanunun geçici 79 uncu maddesi gereği terkin edilecektir.

Örnek 2: Örnek 1’deki ilgilinin, 2019/Aralık, 2020/Ocak ve 2020/Şubat ödeme dönemlerini kapsayan üç aylığı 1 Aralık 2019 tarihinde ödenmiştir. Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihi olan 7/12/2019 tarihinde söz konusu üç aylık tutarı ilgiliye ödenmiş olduğundan 1/1/2016-31/12/2019 tarihleri arasında ilgiliye yersiz ödenen tutara ilave Ocak 2020, Şubat 2020 aylarına ilişkin ödemeleri de içerecek şekilde tahakkuk ettirilen fazla veya yersiz ödeme Kanunun geçici 79 uncu madde hükmü gereği terkin edilecektir.

• Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önce maddede sayılan Kanunlar kapsamında Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yersiz ödeme yapıldığı tespit edilen ve borç tahakkuk ettirilmesine karşın aynı dosyada yapılan işlemler nedeniyle alacak kaydı oluşturulması halinde, oluşturulan alacak borçtan mahsup edilerek kalan tutarlar terkin edilecektir.

Örnek 3: 667 sayılı KHK uyarınca 1/10/2016 tarihinden itibaren aylık bağlanan ilgilinin Kurum Sağlık Kurulunun 25/2/2020 tarihli kararı ile 22/8/2019 tarihinden itibaren malul olmadığına karar verilmiş ve aylığı 29/2/2020 tarihli işlem ile 1/9/2019 tarihinden itibaren kesilmiştir. İlgiliye 1/9/2019- 29/2/2020 tarihleri arası ödenen aylıkları Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında borç çıkarılmıştır.

Öte yandan, ilgiliye 1/9/2019 tarihinden itibaren 684 sayılı KHK gereğince DG rumuzlu dosyadan aylık bağlanmıştır. Bu dosyadan adına tahakkuk eden 1/9/2019-29/2/2020 tarihleri arası aylıkları borcuna mahsup edilmiştir. Bakiye borç bulunması halinde 31/12/2019 öncesine ait borç terkin edilecek, bu tarihten sonrasına ait borç ise aylıklarından ¼ oranında tahsil edilecektir.

• Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önce maddede sayılan Kanunlar kapsamında Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre borç çıkarılıp aylıklarından tahsiline başlanan kişiler ile bunların hak sahiplerinin borçları terkin edilerek kesinti sonlandırılacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden önce yapılmış olan kesintiler ise iade edilmeyecektir.

Örnek 4: İlgiliye 1/4/2016 tarihinden itibaren 2913 sayılı Kanuna göre aylık bağlanması gerekirken 5774 sayılı Kanuna göre aylık bağlandığı 25/11/2018 tarihinde tespit edilmiştir. 1/4/2016-30/11/2018 tarihleri arası yersiz ödenen aylık farkı tutarı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında borç çıkarılmıştır. Anılan borç 2019/Ocak döneminden itibaren ilgilinin aylıklarından ¼ oranında kesilmeye başlanmıştır. Kanunun geçici 79 uncu maddesi gereği 2020/Ocak döneminden itibaren ilgilinin aylıklarından yapılan kesintiye son verilecektir. Bakiye borç terkin edilerek 1/1/2019-31/12/2019 tarihleri arasında aylığından yapılan kesintiler iade edilmeyecektir.

• Geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden önceki dönemleri de kapsayan ancak tespiti maddenin yürürlük tarihinden sonra olan yersiz ödemeye ilişkin işlemlerde maddenin yürürlük tarihine kadar olan yersiz ödemelere ilişkin borçlar terkin edilecek ancak yürürlük tarihinden sonraki dönemlere ilişkin yersiz ödemeler ilgililere borç çıkarılacaktır.

Örnek 5: 2330 sayılı Kanun kapsamında 1/8/2017 tarihinden itibaren vazife malullüğü aylığı bağlanan ilgilinin intibakının aylık başlangıç tarihi itibariyle hatalı hesaplanması nedeniyle ilgiliye yersiz ödeme yapıldığı 8/6/2020 tarihinde tespit edilmiştir. Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 01/08/2017-30/06/2020 tarihleri arası için ilgiliye borç çıkarılması gereken dönemin Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümleri gereği 1/8/2017-31/12/2019 tarihine kadar olan yersiz ödeme tutarı terkin edilecek, ancak geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihinden sonra 1/1/2020-30/6/2020 tarihleri arasında ilgiliye yapılan fazla ödeme tutarları borç çıkarılıp ilgilinin aylıklarından ¼ oranında tahsil edilecektir.

• 5434 sayılı Kanunun mülga 45 inci veya Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca vazife malullüğü aylığı bağlanmış olanlar ile bunların hak sahipleri geçici 79 uncu madde kapsamına alınmadığından bu kapsamda olanlara yapılan yersiz ödemeler için herhangi bir terkin işlemi yapılmayacaktır.

Örnek 6: Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında 1/3/2018 tarihinden itibaren vazife malullüğü aylığı bağlanan ilgilinin malullük derecesinin (6) olması gerekirken sehven (1) olarak uygulandığı 10/12/2019 tarihinde tespit edilmiştir. Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükümleri dikkate alınarak ilgiliye 1/3/2018-31/12/2019 tarihleri arasında yapılan yersiz ödeme tutarları borç çıkarılacaktır. Söz konusu borca ilişkin terkin işlemi yapılmayacaktır.

Kanunun geçici 79 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamında;

2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı cümleleri çerçevesinde, 2330 sayılı Kanuna veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre aylık bağlanan maluller ile 5434 sayılı Kanunun 56 ncı ve mülga 64 üncü maddesi kapsamında aylık bağlanan vazife ve harp malullerinin;

• Vazife malulü sayılmaları sebebiyle aylık bağlandığı tarihten önceki her türlü sigortalılık ve prim ödeme süreleri, iştirakçilik ve fiili hizmet süreleri ile bunların itibari ve fiili hizmet süresi zammı olarak değerlendirilen sürelerinin, vazife malullüğü aylığı bağlanmasından sonra geçecek çalışma veya sigortalılık süreleriyle birleştirilmeyeceği,
• Vazife malullüğü aylığı bağlanmasından önce geçen söz konusu sürelerin; vazife malullüğü aylığı bağlanmasından sonra geçen sigortalılık ve çalışma sürelerinin tabi olacağı sigortalılık hali ile mülga 2829 sayılı Kanun uygulaması yönünden dikkate alınmayacağı,
• Vazife malullüğü aylığı bağlandıktan sonra geçen sigortalılık veya çalışma sürelerinin yaşlılık/emeklilik/malullük ya da ölüm/dul veya yetim aylığı bağlanmasında veya toptan ödeme yapılmasında ilgili mevzuatına göre ayrı bir çalışma veya sigortalılık süresi olarak değerlendirileceği,
• Vazife veya harp malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik hâlleri ve bu hastalık ya da engellilik hallerindeki ilerlemelerin, sonradan geçen çalışmalar sebebiyle yaşlılık aylığına hak kazanılması koşullarının belirlenmesinde dikkate alınmayacağı, hususundaki düzenlemelere karşın sehven ikinci bir aylık bağlanan vazife ve harp malullerine söz konusu aylık bağlama işlemine bağlı olarak fazla veya yersiz olarak yapılan ödemelere ilişkin  hükümlere göre işlem yapılacaktır.

Ayrıca, bu kapsamdaki vazife ve harp malullerine 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü, dördüncü, besinci ve altıncı cümlelerine aykırı olacak şekilde bağlanmış olan Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamındaki malullük veya yaşlılık aylıkları kesilecektir. Kanunun geçici 79 uncu maddesi ve bu maddeye bağlı olarak yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde anılan maddede sayılan düzenlemeler kapsamında aylık bağlananlar ile bunlardan vefat edenlerin hak sahiplerine 7/12/2019 tarihinden önce yapılmış olan fazla veya yersiz ödemelerden, Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemelerden dolayı tahakkuk ettirilen borçlar terkin edilecek ancak tahsil edilmiş tutarlar iade edilmeyecektir.

Anılan işlemler kapsamındaki borçlardan sosyal güvenlik il müdürlüklerince takip ve tahsiline gidilen borçlar terkin edilerek takip sonlandırılacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade edilmeyecektir. Kanunun yürürlük tarihinden sonra takip yoluyla tahsil edilen madde kapsamına giren borçlar ise terkin edilerek yapılan tahsilatlar ilgililere iade edilecektir.

Örnek 1: 3713 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak 1/2/1995 tarihinde 5434 sayılı

Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanan sigortalı, 1/9/1998 tarihinden itibaren

Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında uzun vadeli sigortalı kollarına tabi çalışmıştır. Sigortalıya 13/12/2015 tarihli tahsis talebine istinaden vergi indirimine esas % 40 engellilik oranı dikkate alınarak 15/12/2015 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Ancak, daha sonra sigortalının durumu hakkında yapılan incelemede, % 40 engellilik oranının vazife malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik hallerinin dikkate alınarak verildiği anlaşılmıştır. 4/1-(a) kapsamında bağlanan yaşlılık aylığı Kanuna eklenen geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019/Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiştir. Sigortalıya, 2019/Aralık ödeme dönemine kadar fazla veya yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre Kurum hatası kapsamında borç kaydedilerek söz konusu borç anılan Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümlerine göre terkin edilecektir.

Örnek 2: 3713 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak 1/8/1995 tarihinde 5434 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanan sigortalı, 1/5/1990 tarihinden itibaren Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında uzun vadeli sigortalı kollarına tabi 7000 gün çalışmıştır. Sigortalıya vazife malullüğü aylığı bağlandığı tarihten önceki hizmet süreleri de dikkate alınarak 25/1/2018 tarihli tahsis talebine istinaden 1/2/2018 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlandığı tespit edilmiştir. Ancak, daha sonra sigortalının durumu hakkında yapılan incelemede; sigortalının vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden sonraki 4/1-(a) kapsamındaki ise giriş tarihinin 1/1/1996 olduğu ve vazife malullüğü aylığı başlangıç tarihinden önceki hizmet süreleri dikkate alınmadan Kanuna eklenen geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihi itibariyle sigortalılık süresi ve yas koşulunu yerine getiremediği anlaşılmıştır. 4/1-(a) kapsamında bağlanan yaşlılık aylığı anılan Kanunun yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019/Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiştir. Sigortalıya, 2019/Aralık ödeme dönemine kadar fazla veya yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre Kurum hatası kapsamında borç kaydedilerek söz konusu borç anılan Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümlerine göre terkin edilecektir.

Örnek 3: 3713 sayılı Kanun hükümleri esas alınarak 1/8/1997 tarihinde 5434 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlanan sigortalı, 1/9/1998 tarihinden itibaren Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında uzun vadeli sigortalı kollarına tabi 4500 gün çalışmıştır.

Sigortalıya 13/12/2016 tarihli tahsis talebine istinaden Kanunun 28 inci maddesinin besinci fıkrası kapsamında çalışma gücünü %52 oranında kaybetmesi nedeniyle bu oran dikkate alınarak 1/1/2017 tarihinden itibaren ayrıca 4/1-(b) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Ancak, daha sonra sigortalının durumu hakkında yapılan incelemede, Kanunun 28 inci maddesinin besinci fıkrası kapsamında tespit edilen %52 çalışma gücü kaybı oranının, vazife malullüğü aylığı bağlanmasına esas alınmış hastalık ya da engellilik halleri dikkate alınarak verildiği anlaşılmıştır. 4/1-(b) kapsamında bağlanan yaşlılık aylığı Kanuna eklenen geçici 79 uncu maddenin yürürlük tarihini takip eden ödeme döneminden (2019/Aralık ödeme döneminden) itibaren kesilmiştir. Sigortalıya, 2019/Aralık ödeme dönemine kadar fazla veya yersiz ödenen aylıklar Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre Kurum hatası kapsamında borç kaydedilerek söz konusu borç anılan Kanunun geçici 79 uncu maddesi hükümlerine göre terkin edilecektir.