1.GİRİŞ: 29.5.2013 tarihli ve 28661 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6486 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 5. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin yedinci cümlesi ile son cümlesi yürürlükten kaldırılmış, aynı fıkraya aşağıdaki (i) bendi eklenmiş, aynı maddeye birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra ve maddenin sonuna aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“i) Özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak yurt içinden götürülen sigortalılar için, bu maddenin (f) bendine göre prime esas kazanç üzerinden ödenecek primin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Bu bent hükümlerinden faydalanabilmek için; çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak işverenler tarafından bu Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi, bu sigortalılara ilişkin olarak yatırılması gereken sigorta primi tutarlarının Hazinece karşılanmayan kısmının yasal süresi içinde işverenlerce ödenmiş olması ve bu işverenlerin Kuruma prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması şarttır. Ancak Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını 6183 sayılı Kanunun 48. maddesine göre tecil ettiren ve taksitlendiren işverenler ile taksitlendirme ve yapılandırma kanunlarına göre taksitlendiren ve yapılandıran işverenler bu tecil, taksitlendirme ve yapılandırmaları devam ettiği sürece bu bent hükmünden yararlandırılır. 5335 sayılı Kanunun 30. maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri; 2886 sayılı Kanun ve 4734 sayılı Kanun hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri, 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri; ek 2 nci madde kapsamında uygulanan teşvikten yararlanan işyerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi tutulmak suretiyle çalışanlar hakkında bu bent hükümleri uygulanmaz. Hazineden karşılanan prim tutarları, işverenler bakımından gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.”
“On ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerlerine uygulanmak üzere, birinci fıkranın (ı) bendinde belirtilen ve Hazinece karşılanan puana, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden altı puana kadar ilave puan eklemeye, sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksini dikkate almak suretiyle ilave puan uygulanacak illeri ve uygulama süresini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.”
“Yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi hâlinde, işverenler bir yıl süreyle bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz. Bu madde kapsamındaki teşvikten yersiz olarak faydalanıldığının tespiti hâlinde, yararlanılan teşvik tutarı işverenden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenir.”
5510 sayılı Kanunun 81. maddesine 6486 sayılı Kanun ile eklenen ikinci fıkra hükmünün Bakanlar Kuruluna verdiği yetkiye istinaden, 14.7.2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 30.5.2013 tarihli ve 2013/4966 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla da, anılan fıkrada öngörülen işveren hissesi sigorta primi teşviki kapsamına giren yerler, uygulama süresi ile malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indirimine ilave olarak, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden uygulanacak olan işveren hissesi sigorta primi teşvikine ilişkin prim oranı (6 puan) belirlenmiş bulunmaktadır.”
Kanunun bu hükümleri dikkate alındığında aşağıda belirtilen usul v esaslar dairesinde bu prim teşviğinden işverenler yararlanabilecek
2.USUL VE ESASLAR
A)İŞVERENLERCE YURTDIŞINA GÖTÜRÜLEN/GÖNDERİLEN SİGORTALILAR İÇİN UYGULANACAK İŞVEREN HİSSESİ SİGORTA PRİMİ TEŞVİKİ
1- Sigorta Prim Teşviki Kapsamı
5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendine göre; genel sağlık sigortası prim oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş (5) puanlık prim indiriminden, anılan Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işyeri işverenleri yararlanabileceklerdir.
Bu bağlamda, 6486 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (i) bendi hükümlerinden, özel sektör işyeri işverenlerince yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırmak üzere;
– 5510 sayılı Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülen Türk işçilerinden,
– Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere 5510 sayılı Kanunun 10. maddesi kapsamında geçici görevle gönderilen sigortalıların Türkiye’deki sigortalılık statüsüne göre ödenecek sigorta primlerinde sigorta kolları bakımından genel sağlık sigortası primlerinin bulunması halinde, bahse konu işçilerden,
– Almanya ile yapılan “İstisna Akdi” sözleşmesi çerçevesinde Almanya’ya götürülen Türk işçilerinden,
dolayı, anılan Kanunda öngörülen ve bu Genelgede belirtilen şartların sağlanması kaydıyla, genel sağlık sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılacaktır.
Dolayısıyla, yukarıda açıklanan bahse konu sigortalılardan dolayı, yurtdışında çalıştığı süreler için 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılamayacak, ancak bu sigortalıların çalışmak üzere yurtdışına götürüldüğü/geçici olarak gönderildiği sürelerden dolayı aynı maddenin (i) bendi hükümleri kapsamında genel sağlık sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılacaktır.
Örnek 1: Hollanda ile Ülkemiz arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşme hükümleri kapsamında, kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2 olan (A) Limited Şirketi, Türkiye’de mevcut işyerinde çalıştırmakta olduğu (B) sigortalısını Hollanda’da kurulu bulunan işyerinde çalıştırmak üzere geçici görevle göndermesi halinde yurtdışında bulunduğu süreler için ödenmesi gereken genel sağlık sigorta primlerinin işveren hissesinin beş (5) puanlık kısmı Hazinece karşılanacak, ancak bu sigortalıdan dolayı geçici görevle yurtdışında bulunduğu süreler için 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılamayacaktır.
Buna karşın, 1.9.1985 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye – Libya Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Anlaşması gereğince Libya’da Türk müteahhitleri yanında çalışan Türk işçileri hakkında genel sağlık sigortası primi hariç diğer sigorta kollarına ilişkin yükümlülükler Ülkemizde açılacak olan işyeri dosyası üzerinden yerine getirildiğinden, Libya’ya çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden dolayı 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi hükümlerinde öngörülen sigorta primi teşvikinden yararlanılamayacaktır.
Diğer taraftan, Ülkemiz ile diğer ülkeler arasında yapılan sosyal güvenlik sözleşme hükümlerinde, yurtdışına çalışmak üzere gönderilen işçilerin o ülkede çalışabilecekleri süreye ilişkin hükümler de yer almakta olup, genel sağlık sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden, sosyal güvenlik sözleşmesinde belirtilen süreler dahilinde yararlanılması gerekmektedir.
2- Sigorta Primi Teşvikinden Yararlanılacak Sigortalılar
5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi hükümlerinde, ilave istihdam yönünden herhangi bir düzenleme yer almadığından, gerek Kanun hükmünün yürürlüğe girdiği 1.6.2013 tarihinden önce işe alınan ve sigortalılığı devam eden, gerekse bu tarihten sonra işe alınan sigortalıların tamamından dolayı yararlanılacaktır.
Bu bağlamda, bahse konu sigorta primi teşvikinden yararlanmak üzere 06486 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgesinin seçilmesi gerekmekte olup, bu belge 1, 4, 5, 6, 13, 20, 21, 29, 30, 32, 33, 35 ve 36 nolu belge türleri ile birlikte seçilebilecektir.
Buna karşın,
– Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan,
– Libya’da çalışanlardan,
– 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilerden,
– Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerden,
– 4046 sayılı Kanunun 21. maddesi kapsamında iş kaybı tazminatı alanlardan,
– Harp malülleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malüllüğü aylığı alanlardan,
dolayı, genel sağlık sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle 2, 7, 12, 14, 19, 22, 23, 24, 25, 28, 31, 34, 37, 39, 41, 42, 43, 44, 45, 90, 91 ve 92 nolu belge türleri ile 06486 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgesinin seçilmesine sistem tarafından izin verilmeyecektir.
3- Sigorta Primi Teşvikinden Yararlanılmaya Başlanılacak Tarih
6486 sayılı Kanunun 14. maddesinde, 5510 sayılı Kanunun 81. maddesine eklenen (i) bendi hükümlerinin Kanun hükmünün yayımını takip eden aybaşından itibaren yürürlüğe gireceği öngörüldüğünden, bahse konu Kanun hükümleri 1.6.2013 tarihinden itibaren geçerli olacak, dolayısıyla anılan Kanun kapsamında sigorta primi teşvikinden yararlanılacak ilk aylık prim ve hizmet belgesi 2013/Haziran ayına ilişkin belge olacaktır.
Anılan Kanun hükmünden yararlanabilmek için kapsama giren sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin 06486 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmesi yeterli olup, bahse konu sigorta primi teşvikinden yararlanılabilmesi amacıyla işverenlerce işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne başvuruda bulunulmasına gerek bulunmamaktadır.