Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre sağlık yardımı hakkı belgesi düzenlenirken sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezlerince yapılan iş ve işlemler;
1- Sağlık uygulaması olan sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere gideceklere sağlık yardım hakkı belgesi düzenlenmesi
Ülkemizin Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, Karadağ, K.K.T.C., Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Romanya ve Sırbistan ile imzalamış olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerinde uzun vadeli sigorta kolları yanında sağlık uygulaması da bulunmaktadır. Bu ülkelerden Almanya, Karadağ ve Macaristan için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendi ile geçici 4 üncü maddesi, diğer ülkeler içinse sadece 5510 sayılı Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında olanlar sosyal güvenlik sözleşmelerinin sağlık uygulaması kapsamında sayılmışlardır.
Buna göre, sözleşmelere göre sağlık yardım hakkı belgesi talep edeceklerden;
- Almanya, Karadağ ve Macaristan’a gidecek veya daimi olarak bu ülkede ikamet edecek olanlardan 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c 4, 5, 6, 8, 9, 10), (e) ve (f) bentleri kapsamında genel sağlık sigortalısı olanlar,
- Diğer ülkeler için sadece 5510 sayılı Kanunun 4/1 bendi kapsamında sigortalı sayılanlar ile bu kapsamda gelir/aylık alanlar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler için sosyal güvenlik sözleşmelerinde veya idari anlaşmalarda belirlenen sağlık yardım hakkı belgeleri düzenlenecektir.
Primleri kendileri ödeyen sigortalılar ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler adına sağlık yardımı hakkı belgesi düzenlenebilmesi için, talep tarihinden önceki ay dahil olmak üzere prim ve prime ilişkin her türlü borcun ödenmiş olduğu Kurum kayıtlarından tespit edilecektir. Borcu bulunan sigortalıların borcunu ödemesi halinde söz konusu belge düzenlenebilecektir.
Sağlık yardım hakkı belgesi ekte yer alan “Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmış Ülkelerde Sağlık Yardımları Talep Beyan ve Taahhüt Belgesi” (Ek-I) ile talep edilecektir.
Düzenlenecek sağlık yardım hakkı belgesi talep eden sigortalıya verilebileceği gibi, vekalet verdiği vekillerine ve vasilerine de imza karşılığında verilebilecektir. Bunun yanı sıra, işverenleri tarafından, geçici ya da sürekli görevle yurt dışına gönderilen sigortalılar için söz konusu belge sigortalının kendisine, vekillerine ve vasilerine verilebileceği gibi, talep üzerine işverenlerine de verilebilecektir.
Sağlık yardım hakkı belgesi almadan yurt dışına gidenlerin belgeleri, sözleşmeli ülke sigorta kurumlarınca yazılı olarak veya faks, ya da e-posta yoluyla talep edilmesi halinde düzenlenerek talep eden kurumlara gönderilecektir.
Bakmakla yükümlü olma şatlarını taşıdıkları halde, 5510 sayılı Kanunun 67 nci maddesinin dördüncü fıkrasının birinci ve ikinci cümlesi kapsamında, çalıştıkları işten ayrıldıkları tarihten önceki bir yıl içinde 90 günden fazla prim ödeme günleri bulunması nedeniyle 90 gün daha kendi sigortalılıklarından sağlık yardımı hakkı almaları gerektiği için genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlüsü olamayanlardan yurt dışına öğrenim amacıyla gideceklerin sağlık yardım hakkı belgesi talepleri halinde, söz konusu 90 gününün bitimi beklenilmeden diğer şartların da mevcut olması şartıyla genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlüsü sıfatıyla adlarına belge düzenlenecektir.
2- Geçici veya sürekli görevle sözleşmeli ülkelere gidecek sigortalılara sağlık yardım hakkı belgesi düzenlenmesi
5510 sayılı Kanunun 66. maddesi kapsamında sözleşme imzalanmış ülkelerde görevlendirilenlerin sağlık yardımlarının karşılanmasını teminen sosyal güvenlik sözleşmeleri ve idari anlaşmalarda öngörülen sağlık yardım hakkı belgesi düzenlenmesinde aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Buna göre 5510 sayılı Kanunun 66. maddesinin 1. fıkrasının;
- (a) bendi kapsamında yurt dışına gönderilenler için kamu ya da özel işyeri ayrımı gözetmeksizin en fazla 6 ay olmak üzere görev süresi kadar,
- (b) bendi kapsamında kamu ya da özel işyeri ayrımı gözetmeksizin Almanya ve Avusturya hariç olmak üzere yurt dışına gönderilenler ve kendilerine refakat eden bakmakla yükümlü oldukları kişiler için en fazla I yıl olmak üzere görev süresi kadar,
- (b) bendi kapsamında Almanya ve Avusturya’ya gönderilenlerden özel işyerlerinde çalışanlar için en fazla I yıl olmak üzere görev süresi kadar, kamu işyerlerinde çalışanlar için görev süresi kadar, Almanya’da görevlendirilen öğretmenler içinse bu ülkedeki eğitim ve öğretim yılı süresi kadar sağlık yardım hakkı belgesi düzenlenecektir.
3- Sağlık yardımı hakkı belgesini düzenleyecek birim
Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre sağlık yardım hakkı belgelerinin hangi birimce düzenleneceği 21/4/2016 tarihli ve E-2354161 sayılı genel yazı ile talimatlandırılmasına rağmen bu hususlarda tereddütler yaşandığı tespit edilmiş olup uygulamada yeknesaklığın sağlanması için belgeyi düzenleyecek birim aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda belirlenecektir.
Aktif sigortalılar için sağlık yardım hakkı belgesi, sigortalının priminin ödendiği sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezlerince düzenlenecektir. Ancak sigortalının ikamet yeri ile primlerinin ödendiği ilin farklı olması halinde söz konusu belge primlerin ödendiği ünite ile temasa geçilerek ikamet edilen ildeki birimlerce de düzenlenebilecektir.
Gelir/aylık alanlar için sağlık yardım hakkı belgesi, gelir/aylık alınan dosyanın bulunduğu il müdürlüğüne bakılmaksızın müracaat edilen ildeki birimlerce düzenlenecektir.
Sağlık yardım hakkı belgesi almadan yurt dışına gidenler için sözleşmeli ülke sigorta kurumlarınca sağlık yardım hakkı belgesi talep edildiğinde, söz konusu belge primlerin yattığı ya da gelir/aylık dosyalarının bulunduğu birimce düzenlenecektir. Ancak bahse konu talebin, sağlık yardım hakkını düzenleyecek birim yerine başka bir birime gönderilmesi halinde bu talep derhal belgeyi düzenleyecek ilgili birime gönderilecektir.
Sağlık yardım hakkı belgesi almadan yurt dışına gidenlerin belgeleri, sözleşmeli ülke sigorta kurumlarınca yazılı olarak veya faks, ya da e-posta yoluyla talep edilmesi halinde de düzenlenerek talep eden kurumlara gönderilecektir.
4- Yurt dışından ve Ülkemizden aylık alanlardan daimi olarak Ülkemizde ikamet edenlerin sağlık aktivasyonlarının açılması
7/9/2017 tarihli ve 2017/26 sayılı Genelge ile yurt dışı birimlerince bağlanan aylıkların sağlık provizyon aktivasyonunun otomatik olarak açılmayacağı, aylık sahiplerinin müracaatı halinde Kurumca yapılacak kontrol sonucu provizyonun açılıp açılmayacağına karar verilmesi talimatlandırılmıştır. Söz konusu kontrolün birimlerde hangi servislerce yapılacağı aşağıdaki açıklamalara göre gerçekleştirilecektir.
Ülkemizin sağlık hükümlerini de içeren Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, Karadağ, K.K.T.C., Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Romanya, Sırbistan ile imzaladığı sosyal güvenlik sözleşmelerine ya da bu ülkelerdeki borçlandıkları sürelere istinaden aylık bağlananların sağlık aktivasyonlarının açılıp açılmayacağına birimlerde bulunan yurtdışı servislerince 27/3/2012 tarihli ve 5937370 sayılı talimatta belirtilen kriterlere göre karar verilecektir. Sağlık aktivasyonlarının açılması gerekenler için söz konusu talimat eki “Aylığı Yurtdışı Birimlerince Bağlanan Sigortalıların Sağlık Aktivasyon Talep Formu” doldurulup onaylandıktan sonra sağlık aktivasyonlarının açılması için “sağlık aktivasyon veya genel sağlık sigortası servislerine” gönderilecektir.
Ükemizin sağlık hükümlerini içermeyen sosyal güvenlik sözleşmesi imzaladığı ülkelerdeki hizmetleri birleştirilerek veya bu ülkelerle, ülkemizin sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamadığı ülkelerdeki borçlanılan sürelere istinaden aylık bağlananların sağlık aktivasyonlarının açılıp açılmayacağına yurtdışı servislerinin onayı aranmaksızın aylık sahiplerinin dolduracağı “Aylığı Yurtdışı Birimlerince Bağlanan Sigortalıların Sağlık Aktivasyon Talep Formu” esas alınarak ve Kimlik Paylaşımı Sisteminde ikamet adresinin Türkiye olduğunun da tespit edilmesi halinde “sağlık aktivasyon veya genel sağlık sigortası servislerince” karar verilecektir.
Aylığı yurtdışı birimlerince bağlanan sigortalıların sağlık aktivasyonları, müracaat edilen tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezlerindeki “sağlık aktivasyon veya genel sağlık sigortası servislerince” bu maddedeki açıklamalar dikkate alınarak açılacaktır