Mali Kural Kanun Tasarı Meclis’in gündeminde. Dünyada mali kuralı uygulamayan 90’ın üzerinde devlet var, gelişmiş G-20 ülkelerinin tamamının mali kuralı sistemlerine aldığı görülmektedir. Mali kuralla kamu maliyesi, Maastricht kriterlerinde öngörülen bütçe açığı ve borç stoku için getirilen üst sınırlar ile hesapların kaydında Avrupa Hesaplar Sistemi ile uyumlu hale getirilmektedir.
Aslında mali kural gizli biçimde, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi’nin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, faiz dışı fazla hedefiyle uygulanmaktaydı. Bu tasarı kanunlaşmasıyla kamu mali yönetiminde sürdürülen reformları tamamlayıcı bir etki yaratacaktır. Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı sorumluluğunda yürütülecek mali kural, bir anlamda üç kuruma kamu maliyesi ile ekonomik denge arasındaki ilişkide son karar verici fonksiyon yüklemektedir.
Mali kural kapsamına işsizlik sigortası fonu dâhil sosyal güvenlik kurumları alınmaktadır.
Sosyal güvenlik açıklarının finansmanı kamu borçlarını arttırıcı etkiye sahip olması sebebiyle bütçeyi baskılamaktadır. Sosyal güvenlik bütçe transferler artışında temel açıklarla birlikte, 2007 yılında ve sonrasında ek ödeme, 2008 ve sonrasında devlet katkısının da transferlere dâhil edilmesi etkili olmuştur.
Sosyal Güvenlik Kurumu koordinatörlüğünde, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinden oluşan bir komisyon tarafından emeklilik ve genel sağlık sigortalarının uzun dönemli aktüeryal dengesine ilişkin hesaplamaları içeren bir raporun hazırlanarak kamuoyuna duyurulması öngörülmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu’nda temsil edilen bu kurumların ayrıca komisyona iştirak etmeleri Sosyal Güvenlik Kurumu özerklik ve güvenilirliliğine bakış açısını göstermesi bakımından manidardır.
Raporlamaya emeklilik ve genel sağlık sigortasının alınması, sosyal güvenlik bütçe transferlerinin kontrol edilmesi amacını taşımaktadır. Sosyal güvenlik emeklilik giderlerinin mali yapısı yasal düzenlemelerle açıkça belirlenmektedir. Gerçekte emeklilik aylıklarının düşürülmesi söz konusu edilemez. Ancak, emekliler enflasyon ve milli gelir refah artışlarından payına düşeni alamamaktadır. Rapor sonuçları, hükümetlere emeklilik aylıklarına yapılacak ek nitelikli artışlarda yardımcı olacaktır. Raporlamada sosyal güvenlik gelir tarafının bulunmaması temel bir eksikliktir. Zira bütçe transferlerine konu olan açıklar, sosyal güvenliğin toplam gelir ve giderleri arasındaki farkla doğrudan ilişkilidir.
Genel sağlık sigortası giderleri 2009 yılına kadar hızla artan niteliğe sahiptir. 2009 yılında alınan önlemler, 2010 yılında uygulamaya konulan kesintiler nedeniyle artış hızı yavaşlamakla beraber, sağlık harcamaları artışı sürmektedir/sürecektir. Harcamaları kontrol altında tutmak için, sosyal ve siyasal nedenlerle sağlık yardımları kapsamı genişlerken, sigortalıların sisteme yapacakları katkıların artacağı öngörülmektedir.
Mali kural uygulamalarıyla artan ekonomik büyümenin tetiklediği istihdam artışı meydana getireceği düşüncesine dayanan bir işsizlik-mali kural ilişkisi kurulmaktadır. Ekonomik pek çok alanı ilgilendiren hesaplar ve raporların Ulusal İstihdam Strateji Belgesi hazırlıklarına önemli katkı sağlayacaktır.
Mali kural uygulamalarıyla Türkiye’nin uluslararası kredi notunun yükselmesi, piyasalar üzerinde olumlu katkısı, yabancı sermaye artışı ekonomik büyümenin dinamosu, özel sektör yatırım ve tüketim harcamalarını arttırarak işsizliği azaltacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla, önümüzdeki dönemde de işsizliğe karşı doğrudan maliye politikası uygulanmayacağı anlamına gelmektedir.
Platon’un bir kuralıyla sizleri selamlıyorum: “Başarılması gereken iş ne kadar büyük olursa olsun, bu durumda her zaman ve herkesçe kabul olunan kural şudur; pek büyük konulara geçmeden önce, ilkin küçük ve daha kolay örnekler üzerinde denemelerde bulunulmalı.”
Kaynak Özgür 26.7.10