Kum, çakıl, kil ve kayaç türü madenler için maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yapılacak yatırımın çevresel etkileri, şehirleşme gibi hususlar dikkate alınarak madencilik faaliyetleri kısıtlanabilecek. Valiliklerce yapılan ildeki planlama çerçevesinde Maden Genel Müdürlüğünün uygun görüşü alınarak, maden bölgeleri oluşturulabilecek. Oluşturulacak maden bölgelerinin altyapı hizmetleri valiliklerce yapılacak. Kısıtlanan alandaki ruhsatlar, rezerv miktarları göz önünde bulundurularak madenbölgelerine taşınarak ruhsatlandırılacak. Bu tür ruhsatlandırma işlemi ihalelik sahalar üzerine de yapılabilecek. Taşıma işlemi yapılırken ruhsat sahiplerinin kazanılmış hakları korunacak. Ruhsat sahasında bulunan tesislerin sökülmesi, taşınması ve yeniden inşa edilmesine ilişkin masraflar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit ettirilecek, kısıtlama ve taşıma işlemini talep eden kamu kurum ve kuruluşu tarafından ruhsat sahibine ödenecek.
Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlar ile 4. grup madernler dışındaki yeni alanlar, ihale yoluyla ruhsatlandırılacak. İhale bedeli, işletme ruhsat taban bedelinde az olmayacak. Ruhsat sahaları arasında tek başına madencilik yapılamayacak büyüklükteki alanlara ruhsat verilmeyecek. Bu alanlar bitişik ruhsat sahipleri arasında ihale edilecek. İhalelik durumda olan ve madencilik yapılabilmesi için uygun büyüklükte olmayan sahalar, çevresindeki ruhsatsız alanlar veya diğer ihalelik sahalarla birleştirilerek ihale edilecek.
Havza madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak amacıyla yeni oluşturulan alanlarla herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş sahalar, alan sınırlamasına bakılmaksızın birleştirilerek ihale edilebilecek. Bu şekilde ihale edilen sahaların ruhsatlandırılmasında alan sınırlaması aranmayacak.
Mülga 6309 sayılı Maden Kanunu hükümleri uyarınca verilmiş olan ve ruhsat hukuku devam eden çakışmalı işletme ruhsat sahalarında yeni bir maden bulunması halinde, çakışmalı alandaki maden hakkı bu ruhsat sahipleri arasında ihale edilerek ruhsatlandırılacak.
Mühendis istihdamı zorunluluğu
Kaynak tuzlaları hariç maden ruhsat sahalarındaki işletme faaliyetleri, maden mühendisi nezaretinde yapılacak. Maden ruhsat sahalarındaki işletme faaliyetlerinde asgari bir maden mühendisi daimi olmak üzere, işletme tekniği, büyüklüğü ve yapısal durumu gözönüne alınarak diğer meslek disiplinlerinden mühendis istihdam edilmesi zorunlu olacak. İstihdam şartlarını sağlamayan işletmelere 30 bin lira idari para cezası verilecek ve maden işletme faaliyetleri durdurulacak. İstihdam şartlarının sağlanması halinde faaliyete izin verilecek.
Ruhsat sahibi sahasında gerekli emniyet tedbirlerini almak ve sahanın son durumunu gösteren imalat haritası ve maden jeoloji haritasını genel müdürlüğe vermek suretiyle terk talebinde bulunabilecek. Ruhsat sahibi bu tedbirleri en geç bir yıl içerisinde almak ve işletme faaliyetinde bulunulan alanı işletme projesi doğrultusunda çevreye uyumlu hale getirmekle yükümlü olacak. Gerekli güvenlik ve çevresel önlemlerin alınmaması durumunda tedbir alınana kadar sorumluluk ruhsat sahibinin olması şartıyla, durum valiliğe bildirilecek. Çevreyle uyum çalışması için gerekli tedbirler, çevreye uyum planına uygun olarak orman arazilerinde ilgili orman idaresi, diğer alanlarda il özel idareleri veya valilikler tarafından yerine getirilecek. Masraflar ruhsat bedelinden çevreyle uyum planı çalışmaları için emanete yatırılan tutarlardan karşılanacak. İdare çevreye uyum planı dışında yaptığı masrafları kendisi karşılayacak ve ruhsat sahibinden herhangi bir bedel talep edilmeyecek.
Cevher, metal veya ekonomik değer ihtiva eden pasa, zenginleştirme bakiye yığını ve cürufları muhafaza etmeyenlere işletme ruhsat taban bedeli kadar idari para cezası verilecek.
Ereğli Kömür Havzası’ndaki taşkömürü için kamu tarafından yürütülecek faaliyetler, kanundaki hak düşürücü ve mali hükümlere tabi olmayacak, ruhsat bedeli ve devlet hakkından muaf olacak. Ancak taşkömüründen özel idare payı ve köylere hizmet götürme birliği payı alınacak. Diğer madenler için yürütülen faaliyetlerden de devlet hakkı, özel idare payı ve köylere hizmet götürme birliği payı alınacak.
Rödövans yasağı geliyor
Ruhsat sahipleriyle üçüncü kişiler arasındaki rödövans sözleşmeleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın iznine tabi olacak. İzin alınmaksızın yapılan rödövans sözleşmesiyle yürütülen madencilik faaliyetleri durdurulacak. Kamu kurum ve kuruluşlarıyla iştirakleri hariç olmak üzere yeraltı kömür işletmelerinde madenruhsat sahipleri, ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilerle üretim faaliyetlerine yönelik rödövans sözleşmeleri yapamayacak. Aksi takdirde rödövans sözleşmesi ile yapılan madencilik faaliyetleri durdurulacak.
Mevcut ruhsatların ruhsat bedeli yatırma yükümlülüğü 1 Ocak 2016’da başlayacak. Ruhsat bedeli yatırılan ruhsatların ruhsat teminatları iade edilecek.
Mevcut rödövans sözleşmeleri, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde Genel Müdürlüğe verilecek. Aksi takdirde rödövans sözleşmesiyle yapılan madencilik faaliyetleri durdurulacak. Yeraltı kömür madenciliğine dair rödövans sözleşmeleri sona erdirilmeyen ruhsat sahalarının süre uzatım talepleri kabul edilmeyecek.
Teknik nezaretçisi bulunan ancak daimi nezaretçisi bulunmayan sahalarda, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde daimi nezaretçinin atanması zorunlu olacak. Bu süre içinde teknik nezaretçinin istifa etmesi veya azledilmesi halinde derhal daimi nezaretçi atanacak. Daimi nezaretçi atamayanlara 30 bin lira idari para cezası verilecek ve ruhsat sahasındaki maden işletme faaliyetleri durdurulacak.
Maliyet artışı ödenmesinin yolu açılıyor
Uranyum, toryum, radyum gibi elementleri içeren radyoaktif mineraller ve diğer radyoaktif maddeler endüstriyel hammadde maden grubunda ruhsatlandırılacak.
Kalker, kalsit ve dolomit ruhsat sahaları en fazla 100’er hektarlık alanlar halinde ruhsatlandırılacak.
Kanunla, geçen yaz çıkan “Torba Kanun” kapsamında fazla çalışma ücreti, yıllık izin, çalışma saatlerinin düşürülmesi ve asgari ücret artışından kaynaklanan maliyet artışlarının fiyat farkı olarak ödenebilmesine ilişkin usul ve esaslar Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek.