Önceki yazımızda, sigortalıların aldıkları istirahat raporlarına istinaden SGK tarafından işgöremezlik ödeneği verilebilmesi için gerekli koşulları açıklamaya başlamıştık. Bu kapsamda SSİY’de yer alan koşulların ilk 5 tanesine değinmiştik. Şimdi kalan koşulları sıralamaya devam edelim:
6- Hekim hastanın durumuna, bilgi ve tecrübesine dayanarak sigortalının, rapor süresi sonunda yapacağı işlemi istirahat raporlarında net olarak belirler. Zaten bu bakımdan iki seçenek söz konusudur. Sigortalı ya işbaşı yapacaktır ya da rapor süresi sonunda kontrol muayenesine tabi tutulacaktır. Raporlar en az iki nüsha düzenlenir. Bir nüshası, işyerine ibraz edebilmesi için sigortalıya verilir. Diğer nüsha ise sağlık tesisi tarafından doğrudan SGK’ya gönderilir.
7- Düzenlenecek sağlık raporunun şekli, içeriğinde bulunması gereken asgari bilgiler dikkate alınmak suretiyle SGK tarafından belirlenir. Gerek tek hekim, gerekse de sağlık kurulu raporları el yazısıyla düzenlenebileceği gibi, elektronik ortamda düzenlenip çıktıları alınabilir.
8- Kurumla sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları, geçici iş göremezlik belgeleri ile sağlık kurulu raporlarının birer nüshasını düzenlendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde, SGK’nın ilgili birimine gönderir. Bu birim, sigortalının çalıştığı işyerinin bölgesinde bulunduğu SGK il müdürlüğü ya da merkez müdürlüğüdür.
9- Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapmış olan ülkelerin sigortalıları, sağlık tesislerine sözleşmelerin uygulamasında gösterilen formüllerle başvururlar. Bu kişilere verilen sağlık raporları da aynı şekilde, SGK’nın sevk işlemini yapan ilgili birimine intikal ettirilir.
10- Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin istirahat raporlarının tabi olacağı usul ve işlemler ayrı bir yönetmelikle belirlenir.
Geçici işgöremezlik ödeneklerinin ödenmesiyle ilgili kurallar ise:
a- Sigortalı iş kazası veya meslek hastalığına uğramış ve bu nedenle iş göremezliğe uğramışsa işgöremezlik süresince her gün için istirahat ödeneği ödenir.
b- Hastalık halinde işgöremezlik ödeneği, sadece 4/a (eski SSK)statüsündeki sigortalılar ve 5510 sayılı kanunun 5. maddesine göre çalışan kısmi sigortalılara ödenir. Sigortalının işgöremezliğe hak kazanabilmesi için, adına işgöremezliğin başladığı tarihten geriye doğru 1 yıl içerisinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması gerekir. Hastalık sigortası geçici işgöremezlik ödeneğindeki bir başka püf noktası ise ödeneğin geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlanılarak ödenmesidir. Diğer bir değişle hastalık sigortasında, raporun ilk iki günü için rapor parası ödenmez. Örneğin işyeri hekimleri en fazla iki güne kadar istirahat verebiledikleri için, işyeri hekimi raporuna SGK tarafından rapor parası verilmediğini söyleyebiliriz.
c- Analık sigortasında istirahat ödeneği 4/a (eski SSK) statüsüne tabi kadın sigortalıların tamamı ile 4/b (eski Bağ-Kur) statüsüne tabi kadın sigortalıların bir kısmına ödenir. Analık istirahat ödeneği alabilen 4/b(eski Bağ-Kur) statüsü sigortalıları, muhtarlar, ticari veya serbest meslek kazancından dolayı gerçek ya da basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olup da esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar ve tarımsal faaliyette bulunanlardır. Dolayısıyla 4/b statüsü sigortalılığı, şirket ortaklığından gelenler ile isteğe bağlı sigorta ödeyenlerin analık sigortası istirahat ödeneği alması imkanı yoktur. Analık sigortası geçici işgöremezlik ödeneğinden yararlanabilmek için ayrıca, sigortalı adına doğumdan önceki bir yıl içerisinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması da zorunludur.
d- Analık sigortası geçici işgöremezlik ödeneği, doğumdan önceki sekiz ve doğumdan sonraki sekiz hafta olmak üzere toplam 16 hafta için ödenir. Çoğul gebelik (üçüz, dördüz gibi) halinde ise doğum öncesi sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilir.
e- Analık sigortasında, doğumdan önceki sekiz, çoğul gebelikteki on haftalık sürede sigortalının çalışmaması esas olup, hekimin rapor ve onayı önemlidir. Sigortalı kadının isteği ve hekimin de onayı ile sigortalı, doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışabilir. Bu durumda sigortalının doğum öncesinde kullanmadığı beş haftaya, çoğul gebelikte ise yedi haftaya kadar olan istirahat süresi kendi isteği ve hekimin onayıyla doğum sonrası istirahatine eklenebilir.
f- Kadın sigortalının erken doğum yapması halinde, kullanamadığı doğum öncesi istirahat süreleri de 16.06.2011 tarih 27966 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan SSİY değişikliği ile doğum sonrası istirahat süresine ilave edilmeye başlanılarak, bu konudaki hak kayıpları ortadan kaldırıldı.
Celal KAPAN/Yeni Asır/30.08.2011