Emeklilikte Yaşa Takılanlarla İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar yarın Türkiye Gazete’sindeki köşemde okuyabilirsiniz.
…
Asgari ücretli ve diğer düşük ücret üzerinden sigortalı gösterilenlerin belirli durumlarda çalıştıkça emekli aylıkları artma yerine azalmaktadır. Emeklilik için yaş dışında diğer şartları yerine getiren çok sayıda sigortalı sosyal güvenlik sisteminden çıkmakta ya da kayıtdışı çalışmaktadır. Bu durum hem SGK’nın hem de çalışanın zararına neden olmaktadır. Zira bu durumda SGK her ay alacağı primden mahrum olduğu gibi emeklilik maaşı ödemesi de yapmak zorunda kalmaktadır. Oysa ki bu durum tersine çevrilmiş olsa emekliliği gelenler bile çalıştıkça emekli aylıkları artacağından sistemde daha uzun süre kalacaklardır…
…..EYT’ilerden (özelikle inşaat ve diğer bedensel çalışma gerektiren ağır işlerde çalışanlar…) iş bulamadığından sağlık yardımlarından faydalanamayan çok sayıda kişi bulunmaktadır. Bu durumda olanların sağlık yarımlarından bir an önce faydalanmalarının sağlanması sağlık yönünden mağduriyetleri giderecektir….
Devamı ve ayrıntılar yarın Türkiye Gazetesi’nde
EMEKLİLİK SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ VE DAVA YOLLARI İLE İLGİLİ ALANINDA ALTERNATİFİ BULUNMAYAN ESERİMİZİN 2019 5. BASKISI ÇIKTI
Emeklilikte Yaşa Takılanlarla ilgili doğru bilinen yanlışlar
09.03.2019
İsa Karakaş
Ülkemizin son Başbakanlığını yapmış olan eski TBMM Başkanı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Sayın Binali Yıldırım’ın “EYT gördüm. Biraz sabırlı olun. O işin de takipçisi olacağım. Buradan Binali Yıldırım sözü veriyorum” demesi EYT’lileri yeniden heyecanlandırdı. Keza sadece Milyonu bulan sosyal medya hesapları bile EYT realitesinin azımsanmayacak kadar büyük bir kitle olduğunun açık göstergesidir.
EYT mağduru binlerce okurumuz her gün e-Mail ve sosyal medya hesaplarımıza gönderdikleri yüzlerce iletilerde sorunun çözümü noktasında özellikle EYT’lilerin mağduriyetlerinin doğru bir şekilde anlatılması için bizden destek istemektedir. Gerçekten de bu konuda doğru bilinen birçok yanlış bulunmaktadır. Biz de okurlarımızın talepleri ve sorularını nazara alarak EYT ile ilgili doğru bilinen yanlışları bu yazımızda açıklamaya çalıştık.
EYT’lilerin vebali
EYT’in vebali, 1999 Marmara depremi esnasında maalesef çalışanların-emekçilerin görüşüne bile başvurmadan 4447 Sayılı Kanunu çıkaran Üçlü koalisyon Hükûmeti olarak bilinmektedir. Yasal Düzenleme esnasında EYT’lilerin mağduriyetinin önlenmesi için dönemin ana muhalefet partisi olan Fazilet Partisi çok büyük çaba sarf etmiş hatta Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmıştı. Bu sayede EYT sorununun daha vahim olmasını engellemişti.
Üçlü Koalisyon Hükûmeti EYT ile ilgili bu düzenlemeyi yaparken AK Parti’nin 2008/Nisan ayında yapmış olduğu düzenlemede olduğu gibi düzenleme esnasında hâlihazırda çalışanlara dokunmadan sadece yeni kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra işe girenleri kapsayacak şekilde yapmış olsaydı bugün EYT diye bir sorunu konuşmazdık.
Diğer yandan Üçlü Koalisyon Hükûmeti öncesinde uzun süre iktidarda bulunmuş, parti ve bürokratların da vebalini göz ardı etmemek lazım. Keza bu dönemlerde SSK’nın aktüeryal dengesini altüst eden kayıt dışı istihdamın oranı %50’lerin üzerinde olmasına rağmen maalesef bunu önlemeye yönelik ne bir istihdam teşviki yürürlüğe kondu ne de akılcı otokontrol sistemleri geliştirilebildi. Hele dönemin süper emeklilik ve diğer popülist politikaları ile sosyal güvenlik sistemini infilak ettiren politikacıları unutmak mümkün mü? Sonuçta IMF’nin de bastırmasıyla 1999 yılında EYT’nin çıkmasına neden olundu.
EYT’de doğru bilinen yanlışlar
Sosyal güvenlik ve emeklilik ile ilgili 25 yıldan beri uzman, bilirkişi, uygulayıcı, denetleyici ve bu konularda çoğu ilk olan çok sayıda kitap yazarı olarak hâlen EYT’lilerin 3000-4000 gün primle 38-40’lı yaşlarda emekli olacaklarının ileri sürülmesini hayretler içinde izlemekteyim. Keza EYT’ye neden olan kanun, 1999 yılında yürürlüğe girdi. Yani aradan 20 yıl geçmiş. Bu durumda EYT yasası çıksa bile 38-40’lı yaşlarında emekliliğin söz konusu olmadığı apaçık ortadadır. Zira yaş şartı olmadan kadınların en az 20 yıl (7200) erkeklerin ise 25 yıl (9000) sigorta primlerinin yatmış olması gerekmektedir. Bu durumda inşaat, tarım ya da diğer mevsimsel ve arızi işlerde çalışan kaç kişi bu primleri doldurmuş olabilir ki? Hemen emekli olabilsin.
Diğer bir şart olan en az 5000 gün ile emeklilik ise sadece SSK’lılar için söz konusu olup bunun için de sadece 5000 gün prim tek başına yeterli değildir. Bununla birlikte kadınların en az 50 erkeklerin de en az 55 yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir. (Diğer şartlar için 01/10/2018 tarihli yazımıza bakabilirsiniz)
Diğer yandan EYT tüm çalışanları ilgilendirmiyor. Sadece 08/09/1999 tarihinden önce sigorta girişi bulunanları ilgilendirmektedir.
Bağ-Kur EYT’lilerine bakıldığında ise Bağ-Kur ile ilgili hemen her yıl çıkan yapılandırma ve aflara rağmen primlerini yatıramayan yüz binlerce kişiden kaçı (erkekler için) 9000 gün primi doldurmuş ki hemen emekli olabilsin!
Emekli Sandığı EYT’lilerine bakıldığında ise emeklilikle ilgili tüm şartları yerine getirmiş olmasına rağmen emekli olamayan yüz binlerce memur bulunmaktadır. Keza bu memurların çocuklarının üniversite eğitimi, evliliği gibi nedenlerle en çok paraya ihtiyaç duyduğu dönemde emekli olmaları hâlinde alacakları para neredeyse yarı yarıya düşmektedir. Tüm bu hususlara bakıldığında 6-7 milyon kişinin hemen emekli olacağı yönündeki iddiaların mesnetsiz olduğu kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
EYT’lileri sistemde tutmak için yapılması gereken düzenlemeler
Mevcut düzenlemede asgari ücretli ve diğer düşük ücret üzerinden sigortalı gösterilenlerin belirli durumlarda çalıştıkça emekli aylıkları artma yerine azaldığı maalesef bilinen bir gerçektir.
Emeklilik için yaş dışında diğer şartları yerine getiren çok sayıda sigortalı sosyal güvenlik sisteminden çıkmakta ya da kayıt dışı çalışmaktadır. Bu durum hem SGK’nın hem de çalışanın zararına sebep olmaktadır. Zira bu durumda SGK her ay alacağı primden mahrum olduğu gibi emeklilik maaşı ödemesi de yapmak zorunda kalmaktadır. Oysaki bu durum tersine çevrilmiş olsa emekliliği gelenler bile çalıştıkça emekli aylıkları artacağından sistemde daha uzun süre kalacaklardır.
Öte yandan EYT’lilerden (özellikle inşaat ve diğer bedensel çalışma gerektiren ağır işlerde çalışanlar…) iş bulamadığından sağlık yardımlarından faydalanamayan çok sayıda kişi bulunmaktadır. Bu durumda olanların sağlık yardımlarından bir an önce faydalanmalarının sağlanması sağlık yönünden mağduriyetleri giderecektir. Kaldı ki sağlıkla ilgili yapılacak bu yöndeki düzenleme SGK bütçesinde önemli bir maliyet oluşturmayacaktır.
Lafın özü EYT’liler ile ilgili Kurumun aktüeryal dengesi de gözetilerek ön yargısız kapsamlı bir çalışma yapılmalıdır. Bu bağlamda işe giriş tarihleri ve prim gün sayıları, sigortalılık statüleri, hizmet borçlanma potansiyelleri, yaşları ve yaş haddinden-kısmi-normal ve diğer tüm emeklilik alternatifleri ile bakmakla yükümlü oldukları kişiler de göz önünde bulundurulmak suretiyle başta işsiz EYT’liler olmak üzere tüm EYT’liler için çözümler üretilmesi elzemdir.
***
“Gelecek bugün ne yaptığınıza göre şekillenir” Gandhi