Yemeklerin şahı:”ÇİĞKÖFTE” Urfa’ya mahsus bir yemektir.
Çiğköfte Urfa mutfağına mahsus tüm vitaminleri içeren bir şifa kaynağıdır. Çiğköfte yapmak aynı zamanda sanat eseri yapmak demektir. Değişik illerde değişik isim ve şekillerde yapılan taklit çiğköfteleri bir yana bırakırsak, orijinal Urfa çiğköftesi hem çok emek hem de çok maliyet isteyen bir yemektir.
ÇİĞKÖFTENİN EFSANESİ Çiğköftenin doğuşu ile ilgili çok sayıda rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetlerden en çok dillendirileni Urfalıların atası da sayılan Hz. İbrahim’e Kadar giden rivayettir. Bu rivayete göre; Urfa’da doğmuş olanHz İbrahim devrin en zalim kralı ve kendini Tanrı ilan eden Nemrut tarafından ateşe atılmıştır. Allah’ın emri ile ateş su olmuş Hz. İbrahim’i yakmamıştır.
Hz. İbrahim’in doğduğu mağara ve ateşe atıldığı yerde oluşan Balıklı Göl binlerce ziyaretçi tarafından ziyaret edilmektedir.
İşte çiğköftenin doğuş hikayesi de, Hz. İbrahim dönemine kadar geriye gitmektedir. Hz. ibrahim, devrin kralı Nemrud’un putlarını kırarak, Allah’ın varlığına inanmaya davet edince Nemrut öfkelenir ve Hz. İbrahim’in ateşe atılmasını emreder.
Böylece büyük bir ateş yakmak üzere yöredeki bütün odunlar toplanır. Nemrut evlerde ateş yakmayı da yasaklar. Halk ateş yakmadan nasıl yemek yapacağını düşünür durur.
İşte bu günlerde bir Urfalı avcı, avladığı ceylanı eve getirerek hanımından yemek yapmasını ister. Hanım evde odun bulunmadığını söyler. Çevrede toplanacak bir tek dal odun dahi kalmamıştır. Avcı, çoluk çocuğun aç kalmaması için hanımından bir çare bulmasını ister. Bunun üzerine kadın, ceylanın budundan yağsız et çıkararak bir taş üzerinde başka bir taşla döverek ezmeye başlar. Sonra ezilmiş eti bulgur, biber ve tuzla karıştırarak yoğurur, bahçesinden topladığı yeşil soğan ve maydanozla karıştırarak sofraya getirir.
Böylece o leziz ve tadına doyulmaz Arapça “Kubbatil Niyye” “çiğköfte” meydana gelir.
Hz. İbrahim’in ateşe atıldığı yaklaşık 4000 bin yıl önce ortaya çıkan çiğköfte, bir yemek çeşidi olarak o günden günümüze kadar gelir.
ADIM ADIM ÇİĞ KÖFTE…
I.AŞAMA:TEMİZLİK
Çiğköftenin ilk aşamasından son aşamasına kadar bir Urfalının en çok dikkat ettiği husus temizliktir. Bunun için Öncelikle Çiğköfte yapacak olan kişinin tırnaklarını mutlaka kesmesi, ellerini kokusuz sabunla yıkaması, ardından tekrar tekrar suyla en az 2 kez ellerini yıkayıp durulaması gereklidir.
II.AŞAMA:ORJİNAL MALZEMENİN TEMİNİ
- Çiğköftenin özü; orijinal “Urfa ev isotu” ile Urfa sıcağında Urfa’nın ekşimsi domateslerinden yapılan “Urfa ev salçası”dır. Bu 2 malzeme olmadan yapılan “çiğköfte” çiğköfte değildir.
- Çiğköftede kullanılacak etin mutlaka kuzu budundan elde edilecek yağsız-saf- sinirsiz %100 kırmızı et olmalıdır.
- Çiğköftede kullanılacak bulgurun sert taze Urfa çiğköfte bulgusu olmalıdır.
- Çiğköftede kullanılacak diğer malzemeler ise 1 adet küçük kuru soğan,yeşil soğan,maydanoz, Sarımsak, karabiber,limon ve tercihe göre 1 adet ceviz içi.
- Aşağıdaki resimde görüldüğü üzere orjinal çiğköftede %100 saf yağsız kuzu budundan elde edilen et dövülerek ve tüm sinirleri ayıklanarak hazırlanır
III.AŞAMA:ÇİĞKÖFTENİN YAPILIŞI (9 KİŞİLİK)
A.GEREKLİ MALZEMELER 5 su bardağı bulgur, 500 gram mümkünse elle dövülmüş veya 2 kez kıyılmış %100 yağsız Kuzu eti, 7 yemek kaşığı isot, küçük 1 tatlı kaşığı tuz, biraz karabiber, 1 adet küçük kuru soğan 7-9 adet yeşil soğan, 3 diş sarımsak, 1 demet maydanoz, 2 tatlı kaşığı salça,1 adet taze sıkılmış limon.
Etin tokmakla taş üstünde dövülerek sinirlerinin çıkarılması
B.YAPILIŞI: Yukarıda belirtilen yeşil soğan ve maydanoz yıkanıp incecik doğranarak daha sonra karıştırılmak üzere bekletilir. Daha sonra özel olarak yaptırılmış bakırdan çiğköfte leğenine isteğe göre tuz , kuru isot, kara biber, salça, et, 1 adet ceviz içi (ufaltılarak), doğranmış kuru soğan ve sarımsak konarak yavaş yavaş ve iyice karıştırılır.Karıştırma işlemi akabinde çiğköftelik bulgur yavaş yavaş alınarak karıştırılan malzemeye ilave edilerek yoğrulmaya devam başlanır. Yoğrulma işlemi esnasında çok (3 yemek kaşığı dolusu) az su (yazın buz) ile yavaş yavaş bastırarak bulgur yumuşayıncaya kadar yoğrulur.Bu esnada bir adet çay kaşığı saf zeytin yağı dökülmesi tavsiye edilir, Kıvama gelinceye kadar yoğrulan çiğköfteye artık su yerine sıkılan taze limon suyu ilave edilir. Çiğköfte hamur haline gelmeden ve bulgur çok az diri halde iken yoğrulma işlemi tamamlanır.Akabinde önceden doğranarak hazırlanmış maydanoz ve yeşil soğan karışımı ilave edilerek iyice karıştırılır.
Karıştırma işlemi bittikten sonra servise hazır hale gelir.
IV.ÇİĞKÖFTE YEMENİN USUL VE ESASLARI:
Çiğköfte ekmeksiz yenir, illaki ekmek yenecekse mutlaka ince lavaş ekmekle yenmelidir. Çiğköfte marul içine konmalı, üzerine taza nane ilave edilerek, limon da sıkılarak ağza alınmalı ardından hemen turp yenmeli, içecek olarak mutlaka ayran olmalıdır.Çiğköftenin salatası ise Urfa Bostaniyesidir. Afiyet Olsun
ÖNEMLİ UYARI:Çiğköfte en geç 45 dakikada tüketilmelidir. Aksi takdirde lezzet ve faydadan ziyade zarar verecektir……
V.KESİNLİKLE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
1)Sadece Kuzu etinden yapılan çiğköfte yenmelidir. Dana etinden yapılan çiğköfteden tenya-bağırsak paraziti v.s oluşabilir.
2)Çiğköftede kullanılacak ve yenecek tüm sebzeler iyice yıkandıktan sonra en az 3 saat sirkeli suda bekletilmelidir. 3) Çiğköfte yapacak kişinin belirtilen temizlik kurallarına titizlikle uyması, kesinlikle eldivenle çiğköfte yoğrulmamasını,
Tavsiye ediyoruz.
ÇİĞKÖFTE İLE İLGİLİ MANİ HATTA TÜRKÜ HALİNE GETİRİLEN BİR URFA ANONİM ŞİİRİ ÇİĞ KÖFTE
Çiğ köfteler ne acı Ayran bunun ilacı Çok
Tez yoğur gelin bacı İlle canım çiğ köfte
Çiğ köfteyi yoğuran Yemez bunu doyuran
Bol ayran taze soğan
İlle canım çiğ köfte Çiğ köfte
dama kaçtı Ayran peşine düştü Çok yedim karnım şişti
İlle canım çiğ köfte
Çiğ köftenin bulguru Boğazdan geçmez kuru
Bacım ayranın duru İlle canım çiğ köfte
ÇİĞKÖFTE İLE BİRLİKTE OLMAZSA OLMAZ “BOSTANİYE”
Bostaniye; kişi sayısına göre 5-6 adet ekşimsi Urfa yerli domatesi, 1-2 adet kuru soğan, yeşil soğan, 2-3 adet acı yeşilbiber, maydanoz/nane hakiki nar suyu, hakiki limonun suyu, tuz, urfa isotu.. malzemeleri ile yapılmaktadır.Malzemelerin çok ince doğranması ve domateslerin suyunun sıkılması püf noktalardır. yazın buz da konabilir. mutlaka acı olmalı…
ÖNEMLİ UYARI: EVDE KENDİNİZ YAPACAĞINIZ EN KÖTÜ ÇİĞKÖFTE, HAZIR SATIN ALIP YİYECEĞİNİZ ÇİĞKÖFTEDEN ÖZELİKLE SAĞLIK AÇISINDAN DAHA İYİ OLACAĞI KUŞKUSUZDUR.
URFALILIK TESTİ
Şanlıurfa dışında doğan Şanlıurfalı ailelerin çocukları Urfalılık testine tabi tutulmaktadır.
Ankara’da doğan Ferhan Semir KARAKAŞ bu testin ilk aşamasını 16 aylıkken “İSOT” adı verilen Urfa biberini tatmakla başladı. 20 aylık iken acılı Urfa Lahacunu yemeye başladı.
2 yaşına geldiğinde çiğköfte yemeye başladı.
31 aylık olan Ferhan çiğköfte yapmaya başlayarak Urfalılık testini başarıyla tamamlayarak Şanlıurfa’lı olduğunu ıspatladı.
Bende Urfa usulü çiğ köfte yapmak istiyorum. Ayrıca bu tarifte salça miktarı çok as değil mi?
Saf Urfa ev salçası keskindir. çok fazlası tadını bozar
sayın İsa BEY, vermiş olduğunuz faydalı biilgiler için teşekür ederim yardımcı olursanız sevinirim.
not:urfalı olduğunuzu sonradan öğrendim . çiköfte yaptık siz yoktunuz selamlar
DEĞERLİ HEMŞEHRİM, MANSUR BEY, SİZLERE ULAŞTIRACAK. TEŞEKKÜR VE SELAMLAR
Isa abi, internette bir suru cigkofte yaptigini iddia eden kimselerin tarifleri var. Cigkofte tarifini erbabi olarak, ayrintilariyla yazdigin bize ulastirdigin için teşekkürler.
Mmmmm
Babaya rahmet
Afiyet olsun
isa hocam kolay gelsin. sizden bir ricam olacak. bende yemek konusuna yatkın değişik lezzetleri ve yöresel yemekleri bizzat yapmayı seven birisiyim. çok güzel bir tarif vermişsiniz. ekşimsi urfa domateslerinden yapılan o güzel urfa ev salçasını bulamadım. urfa internet siteden yapmış olduğum bir alışverişte gelen salça biber salçasıydı. gerçek bir salça ve ev isotuna ihtiyacım ar çiğköfte için. yardımcı olursanız çok sevinirim.
Merhaba, tarif icime çok sindi ama bu tarifi aynı şekilde etsiz yapsak olur mu?
ET sevmiyorsanız, size tavsiyem yumurtalı yapmanız. deneyin çok hoşunuza gidecektir.
Sağolun çok iyi anlatmışsınız fakat malzemeler iyi olmayınca çiğköfte de kötü oluyor. Ben bulduğuma sevindim faydalanın..
ortalama acı miktarini paylaşırsanız sevinirim
Mehmet Bey, acısı kişiye göre değişir. canın ne kadar isterse o kadar at. şöyle de yapabilirsiniz başta yarım çay bardağı. pişmeye yakın tadına bakıp yeniden atabilirsinz
Tarif ve detaylı anlatımınız için teşekkür ederim. Rahmetli arkadaşım Urfalı Zeki Alkan da aynı bu şekilde anlatırdı. İnsanları gerçek çiğköfteyle tanıştırmak lâzım. İstanbul’da bu orijinal malzemeleri özellikle salça, isot ve bulguru nereden temin edebilirim? İnternette satan güvenilir bir mağaza biliyor musunuz?
Esenlikler dilerim.
Hemşerim tek çare Urfalı bir aileden salça ve isot zamanı yılın mahsulünü bulmak. Çarşıda satılan fabrikasyon
İsa ey,
Sayenizde gerçek çiğ köftenin lezzetine hayran kaldım. Tarifinizi aynen yaptım. Hayatımda yediğim en nefis çiğ köfte oldu. Çiğ köfteye saygı duyan herkez uygulamalı ve u lezzet korunmalı. Gerçek çiğ köfte Urfa’nındır. Ve u öyle kalmalıdır. Çiğ köfte ir lezzettir acı asılmış lezzeti algılayamayacak hale getirildikten sonra yenen adıyaman veya adana çiğ köfte tarza çiğ köfte denmez. Çiğ köfte etli olur. Etsiz olanı çiğ köfte değildir. Olsa olsa variasyondur. Çiğ köfte damağa hitap etmeli ve içine konan aharatları ayrı ayrı algılayailmeli ve damağa takla attıracak şekilde olmalıdır. Sizin verdiğiniz u tarif bu tarif herkezce uygulanmalıdır. Size ve emeğiniz önünde eğiliyorum. Mignnettarlığımla.