Çek Kanunu’nda Değişik Yapılmasına Dair 6273 Sayılı Kanun” ile 5941 sayılı “Çek Kanunu”nda bazı değişikler yapılmıştır. (3 Şubat 2012 gün ve 28193 mükerrer sayılı Resmi Gazete) “Çek Kanunu”nda yapılan değişiklikleri kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.
* Çek yapraklarının üzerine çekin basıldığı tarihin yer alması öngörülmüştür. Bu bağlamada da Çek Kanunu’nun 3’üncü maddesine eklenen 9’uncu fıkra hükmü gereği olarak “Çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren 5 yıl içinde ibraz edilmemesi halinde, muhatap bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu sona” erecektir.
* Çek Kanunu’nun 3’üncü maddesinin 3’üncü fıkrasında karşılıksız çıkan çekler için bankaca ödenmesi gereken miktarlar hüküm altına alınmış bulunmaktadır. Buna göre muhatap banka; ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;
– Karşılığının bulunmaması halinde;
Çek bedeli 1.000 Türk Lirası veya üzerinde ise 1.000 Türk Lirası,
Çek bedeli 1.000 Türk Lirası’nın altında ise çek bedelini,
– Karşılığının kısmen bulunması halinde;
Çek bedeli 1.000 Türk Lirası ve altında ise çek bedelini aşmamak koşuluyla kısmi karşılığı 1.000 Türk Lirası’na tamamlayacak miktarı,
Çek bedeli 1.000 Türk Lirası’nın üzerinde ise çek bedelini aşmamak koşuluyla kısmi karşılığa ilave olarak 1.000 Türk Lirası’nı ödemekle yükümlüdür.
Çek Kanunu’nun 5’inci maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklikle “üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içerisinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılması halinde, 6 ay içinde hamilin (çeki elinde tutanın) talepte bulunması üzerine çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi hakkında;
* Çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya
* Çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer
* Ya da çek sahibinin bulunduğu
* Yahut talepte bulunulan yerleşim yeri
Cumhuriyet savcısı tarafından her bir çekle ilgili olarak düzenleme ve hesap açma yasağı verilecek. Bu bağlamda da “Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı “karşılıksızdır” işlemine tabi tutulan çekin düzenlenmesi suretiyle dolandırıcılık, belgede sahtecilik veya başka bir suçun işlenmesi halinde de uygulanacak.
* Çek Kanunu’nun değişikliğe uğrayan 6’ncı madde uyarınca karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek temerrüt faizi ile birlikte tamamen ödenmesi halinde çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından kaldırılacak. Bu bağlamda da çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırıldığı hususu Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’na bildirilecek.
* Çek Kanunu’nun 5’inci maddesinin 8’inci fıkrasına göre “Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na elektronik ortamda bildirilecek.
* Çek Kanunu’nun 7’nci maddesinin 9’uncu fıkrasında yapılan değişiklikle, daha önce “Hamiline çek yaprağını kullanmadan hamiline çek düzenleyen“ kişilere uygulanan hapis cezası yerine “Cumhuriyet savcısı tarafından 300 Türk Lirası’ndan 3 bin Türk Lirası’na kadar idari para cezası“ verilecek.
* Çekte vade uygulamasının süresi uzatılmıştır. Bu bağlamda Çek Kanunu’na eklenen geçici 3/5’inci madde uyarınca 31 Aralık 2017 tarihine kadar üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersiz” sayılacak.
n Bankalar 31 Aralık 2012 tarihine kadar müşterilerine yeni çek defterlerini vererek ellerindeki eski çek defterlerini imha edecekler.
Diğer yandan 3167 sayılı kanun hükümleri gereğince düzenlenmiş bulunan eski çeklerin hukuki geçerliliği devam edecek.
VEYSİ SEVİĞ / İTO G./ 20.02.2012