2012 yılında çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ile henüz Cumhurbaşkanı’nca yeni onaylanan Sendikalar ve Toplu Sözleşme Yasası’nın ardından, 2013 yılında yasalaşmayı bekleyen önemli tasarılar var.
Taşeron Yasası Yolda
Bu tasarılar özellikle işverenleri oldukça yakından etkileyecek. Bunlardan ilki, “taşeron yasası” olacak. Gelecek olan bu yasayla işverenlerin taşeron kullanmaları ve taşeronların da çalıştırdıkları işçiler bakımından yükümlülükleri tekrar gözden geçirilecek. Asıl işveren ve alt işverenin birlikte çalışan işçiye karşı olan sorumluluğu daha da güçlendirilecek.
Taşeron istihdamında sorun olan, çalışanların kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma gibi hususlar yeni yasayla eskiye göre daha da güçlü teminatlarla korunacak. Yani taşeron işçi kullanımı bir istismar olmaktan çıkarılacak. En azından bugüne kadar yasa ile ilgili ulaştığımız tasarı maddeleri bunları söylemekte.
Taşeron yasası henüz tasarı halinde. Yakında işçi ve işveren sendikalarına gönderilecek ve onlarında tasarıya katkıları istenecek. Her şey yolunda giderse, bu yasa tasarısı 2013’ün ilk günlerinde Meclis’e sevk edilecek ve yasalaşacak.
2013 yılı kayıtdışılığı bir maharet zanneden işverenler için kâbus yılı olabilir. Halen SGK’nın üzerinde çalıştığı “meslek kodları” düzenlemesi de tamamlanmak üzere.
Nedir bu “meslek kodu”?
Meslek kodlaması ile kayıt içinde kayıtdışılık dediğimiz yani çalışana banka üzerinden asgari ücret tutarının ödendiği, ancak geri kalan ücretin elden ödendiği sistem ortadan kalkacak. SGK’ya bildirilen meslek ücretleri incelenecek. Örneğin bir fabrikada çalışan teknisyen veya mühendise asgari ücret üzerinden prim ödeyen işverenin bu primi SGK sisteminde yeterli bulunmayacak ve işverene en az şu kadar kazanç bildirmelisin denecek.
SGK’nın bu yola başvurabilmesi için mesleklere ilişkin piyasa ücret araştırmaları yapması gerek. Yani bir dersane öğretmeni, bir mühendis bir kepçe operatörü gerçekte kaç TL ücret alıyor bunları tespit etmesi gerek. Nitekim geçtiğimiz günlerde SGK meslek örgütlerinden bu yönde bilgiler toplamaya başladı.
Esnek istihdam modellerine geçiliyor
2013 yılı içerisinde bir başka önemli yasal düzenlemede yeni istihdam modellerinin düzenlenecek olması. İstihdamda esneklik dediğimiz kavram içinde yer alan, “evde çalışma”, “uzaktan çalışma”, “tele çalışma”, “kiralık işçi” gibi yeni düzenlemeler yolda. Bu konuda ya yeni bir yasa çıkacak ya da mevcut İş Yasası’nda değişiklikler yapılacak. Yeni istihdam modelleri ile işverenlerin daha esnek bir şekilde işçi çalıştırmalarının önü açılacak. Ancak sendikalar doğal olarak bu konuda huzursuz. Yeni istihdam modellerinin çalışanların sömürülmesi haline dönüşmesi temel endişeleri. Bu konuda da oldukça haklılar. Yapılacak yasa çalışmasında çok dikkatli olmak gerekiyor. Aksi takdirde önümüzdeki yıl çalışma yaşamının tarafları arasında kargaşa çıkma ihtimali çok yüksek.
Sigorta ve Maliye denetim elemanları işbirliği yapacak, işyerlerinde ortak denetime geçilecek
Bu arada SGK bu yıl denetimlerine aralıksız devam edecek. Yeni denetim elemanları alınmakta. SGK, bu yıl denetimlerini sürdürürken Maliye denetim ekipleriyle işbirliği yapacak. Maliye denetimi yapanlar aynı zamanda sigorta müfettişlerinin yapacağı denetimleri de yapabilecek. Aynı şekilde herhangi bir sigorta müfettişi de işverenden maliye müfettişinin isteyeceği evrak ya da bilgileri isteyebilecek. Yani bir anlamda ortak teftişe geçiliyor. Böylece hem kadro genişlemiş gibi olacak, hem de işyerleri çapraz denetime tabi olacak.
Asgari ücret artışı önümüzdeki seçimlerden etkilenebilir
Son olarak, bu sene sonunda belirlenecek “asgari ücret” konusuna da değinmekte fayda var. Geçtiğimiz günlerde asgari ücrete yüzde3 zam yapılacağı haberleri çıktı. Bu haberlerin kaynağı bütçe çalışmalarında böyle bir tahmin yapılmasıydı. Ancak asgari ücreti belirleyen, Asgari Ücret Tespit Komisyonu. İşçi – işveren ve devlet üçlemesiyle toplanan bu komisyonun ne şekilde karar vereceği şimdiden belli değil.
Önümüzdeki süreçte seçimlerin yaklaşıyor olması, bu komisyondan daha yüksek oranda asgari ücret artışı çıkacağı anlamına gelebilir. Aslında hükümetten gelen sinyaller de bu yönde. Bekleyip göreceğiz.
PROF .DR. CEM KILIÇ/09.11.2012