İşverenlerden Sigorta primleri Genel Müdürlüğüne intikal eden soru, tereddüt ve şikayetlerden, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca her yıl yayımlanan metrekare birim maliyetinin Mart-Nisan ayları arasında yayımlanması nedeni ile aynı yıl içerisinde başlayıp biten özel nitelikteki inşaat işyerlerinde farklı usullerle araştırma işlemi yapıldığı belirtilmektedir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin Özel nitelikteki inşaatlarda araştırma ve re’sen yapılacak işlemler başlıklı 111 inci maddesinin;
2.Fıkrasında ; bina maliyeti, belediyeler, valilikler ve ruhsat vermeye yetkili diğer makamların vermiş olduğu inşaatın ruhsatnamesinde yazılı bulunan, ruhsatnamesi yoksa ünitece tespit edilecek yüz ölçümü ile birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle bulunacak tutar üzerinden hesaplanacağı,
3. fıkrasında, birim maliyet bedelleri, her yıl inşaatın sınıfı ve grubuna göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilerek Kurumca özel nitelikteki inşaat işyerlerinin asgari işçilik uygulamasında esas alınacağı,
6. fıkrasında da, başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaatın maliyetinin hesaplanmasında o yıl için tespit edilen, başladığı yıldan sonraki yıllarda bitirilmiş inşaatın maliyetinin hesabında ise bitirildiği yıldan önceki yıla ait birim maliyet bedelinin esas alınacağı, öngörülmüştür.
Bu bakımdan, metrekare birim maliyetinin genellikle o yılın Mart-Nisan ayları içinde yayımlandığı dikkate alındığında, başladığı yıl içinde bitirilen özel nitelikteki inşaatlar için araştırma işleminin yapıldığı tarihte henüz birim metrekare maliyet bedeli açıklanmamış olması halinde, işverenden daha sonra tahakkuk edecek borcun ödeneceğine ilişkin taahhütname alınmak koşuluyla, inşaatın yapı sınıf veya grubu dikkate alınarak bir önceki yılın birim metrekare maliyet bedeli üzerinden araştırma işleminin yapılarak, bu işlemin sonucunda borcun bulunmaması veya hesaplama sonucu ortaya çıkacak borcun ödenmesi ve söz konusu işyeri dosyasından Kuruma başkaca borcun bulunmaması kaydıyla işverene ilişiksizlik belgesi verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, özel nitelikteki inşaat işi işyerinin tescil tarihi ile işverence beyan edilen işin bitim tarihi aralığının çok kısa (birkaç gün gibi) olması ve ünitece işyerinin faaliyet devresinde işin bitirilemeyeceğine kanaat getirilmesi durumunda, fiili tespit gerekçesi de açık ve anlaşılır şekilde belirtilmek suretiyle konunun sosyal güvenlik denetmenliğine intikal ettirilerek, işin başlama ve bitiş tarihleri ile bildirilen sigortalıların çalışmalarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı gibi hususlar da dikkate alınarak düzenlenecek fiili tespit tutanağına göre işlem yapılması gerekmektedir.