Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendi “Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ve emeklilik ve sigorta şirketleri” tarafından, sistemden çıkmak isteyenlere yapılan ödemelerin menkul sermaye iradı sayılacağını belirledikten sonra, sisteme dahil olanların kendilerinin yapmış oldukları ödemelerde dahil nemaları ile birlikte menkul sermaye iradı sayılmaları dolayısıyla, aynı kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) alt bendi uyarınca tevkifata tabi tutulması öngörülmüştü. Bu hüküm 29 Ağustos 2012 tarihine kadar yürürlükte olacak.
Bu uygulama özellikle bireysel emeklilik sistemine dahil olup, daha sonra sistemden ayrılmak isteyenlerin, sisteme ödedikleri tutarlar üzerinden de vergi kesintisi yapılmasını öngördüğünden uygulamada tartışılmış, sonuç da uyuşmazlık konusu haline dönüşmüştür.
6327 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu’nun 6’ncı maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinde yapılan değişiklikle “Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından;
* 10 yıldan az süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlara ödenen irat tutarları,
* 10 yıl süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlara ödenen irat tutarları menkul sermaye iradı” sayılacak.
Bu bağlamda bireysel emeklilik sisteminden;
* 10 yıldan az süreyle katkı ödeyerek ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (28.03.2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik hesabına yapılan devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden tutar dahil)
* 10 yıl süreyle katkı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği tutarı (bireysel emeklilik hesabına yapılan devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil)
* Emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı (emeklilik hesabına yapılan devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil) vergi tevkifatına tabi tutulabilecek.
Diğer yandan 6327 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6327 sayılı Kanun’un geçici (1) maddesi gereği olarak “7 Ekim 2001 tarihinden sonra akdedilmiş bireysel emeklilik ve şahıs sigorta poliçeleri ile ilgili olarak 29 Ağustos 2012 tarihinden önce emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemeler üzerinden tevkif edilerek ödenen vergilerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesine, bu kanunla eklenen dördüncü fıkra hükmüne göre belirlenen menkul sermaye iradı üzerinden bu kanunun yayımlandığı 29 Haziran 2012 tarihinde yürürlükte olan orana göre hesaplanan tutarı aşan kısmı 29 Ağustos 2012 tarihinden itibaren bir yıl içinde hak sahiplerince tevkifatın yatırıldığı vergi dairelerine başvurulması ve dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi koşuluyla Vergi Usul Kanunu’nun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca red ve iade edilecek.
Bir başka açıdan bireysel emeklilik sisteminden değişik nedenlerle ayrılmış olanlara; yapmış oldukları ödemeler üzerinden iade aşamasında yapılan tevkifat, bu defa idarece hak sahiplerine geri ödenecek. Bu kapsamda açılan davalardan vazgeçilmesi durumunda, idarece de açılmış davalar sürdürülmeyecek, taraflarca herhangi bir masraf ve vekalet ücreti talep edilmeyecek.
Konuya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi Maliye Bakanlığı’na ait bulunmaktadır. Bu bağlamda Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 83 sayılı Gelir Vergisi Sirküleri ile ana para üzerinden kesilen vergilerin iadesi işlemleri açıklanmıştır.
Hak sahiplerinin başvurularını 31 Ağustos 2012 tarihinden itibaren yapmaları gerekmektedir. Bu nedenle hak sahiplerinin öncelikle kendilerinden yapılan kesintilerin hangi vergi dairesine yatırıldığını öğrenmeleri ve iade istemlerini buna göre yapmaları öngörülmektedir.
KAYNAK: VEYSİ SEVİĞ / İTO G./ 06.08.2012