Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 10. maddesinde indirim konusu yapılması öngörülen ilk harcama “Mükelleflerin, işyerleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran (özellikle) yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının yüzde 100’ü oranında hesaplanacak olan “Ar-Ge” indirimidir.
Mevcut düzenleme gereği olarak “Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden olan “Ar-Ge” indirimi hesaplanmaktadır.
Diğer yandan matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilebilmektedir.
Ar-Ge indiriminden yararlanılacak harcamaların kapsamını ve uygulamadan yararlanılabilinmesi için gerekli belgeler ile usulleri belirleme yetkisi Maliye Bakanlığı’na aittir. Ar-Ge indiriminden yararlanılabilinmesi için yapılan harcamanın Ar-Ge faaliyeti kapsamında yapılmış olması gerekmektedir. Bu bağlamda da aşağıda belirtilen amaçlara yönelik faaliyetler Ar-Ge faaliyeti olarak kabul edilmektedir.
* Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri gidermek ve bunları aydınlatmak amacıyla bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayarak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi,
* Yeni üretim yöntem, süreç ve işlemlerin araştırılması veya geliştirilmesi,
* Yeni yöntemlerle yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, işlemler, sistemler geliştirilmesi, tasarım ve çizim çalışmaları ile yeni teknikler ve prototipler üretilmesi,
* Bir ürünün maliyetini düşürücü, kalite, standart veya performansını yükseltici yeni tekniklerin veya teknolojilerin araştırılması,
* Yeni ve özgün tasarıma dayanan yazılım faaliyetleri.
Uygulamada çok rastlanan aşağıdaki faaliyetler Ar-Ge faaliyeti sayılmamaktadır. Şöyle ki;
* Pazar araştırması ya da satış promosyonu,
* Kalite kontrol,
* Sosyal bilimdeki araştırmalar,
* Petrol, doğalgaz, maden rezervleri arama ve sondaj faaliyetleri,
* İcat edilmiş ya da mevcut geliştirilmiş süreçlerin kullanımı,
* Ar-Ge faaliyetleri kapsamında olmayan şekil, renk, dekorasyon ve benzeri estetik ve görsel değişiklikler,
* Bilimsel ve teknolojik yenilik doğurmayan işin gereği devamlılık arz eden faaliyetler,
* İlk kuruluş aşamasında kuruluş ve örgütlenmeyle ilgili araştırma giderleri,
* Proje sonucunda geliştirilen ürüne ilişkin fikri mülkiyet haklarının korunmasına yönelik çalışmalar,
* Numune verilmek amacıyla prototiplerden kopyalar çıkarılıp dağıtılması ve reklam amaçlı tüketici testleri.
Ar-Ge harcamalarının indirim konusu yapılabilmesi için işletmelerde ayrı bir Ar-Ge departmanının kurulması gerekmektedir. Bu departmanda kullanılan;
* İlk madde ve malzeme giderleri,
* Personel giderleri,
* Genel giderler,
* Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler,
* Doğrudan Ar-Ge faaliyetlerine ilişkin olan ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan ayni vergi, resim ve harçlar.
Bu konuda doğrudan Ar-Ge faaliyetlerinin yürütüldüğü gayrimenkuller için ödenen vergiler, Ar-Ge projesinde kullanılmak üzere ithal edilen mallarla ilgili gümrük vergileri ile benzeri vergi, resim ve harçlar da bu kapsamda kabul edilmektedir.
* Amortisman ve tükenme payları,
* Finansman giderleri Ar-Ge harcamaları kapsamındadır. Ancak Ar-Ge departmanı dışında başka faaliyetlerde de kullanılan iktisadi kıymetlere ilişkin amortismanlar Ar-Ge harcamaları kapsamı dışında tutulmaktadır.
Kurumlar hesap dönemi içerisinde gayri maddi hakka yönelik yaptıkları araştırma ve geliştirme harcamalarının tamamını aktifleştirmek zorundadırlar.
Kurumlar, Ar-Ge harcamalarının yüzde 100’ü oranında hesaplayacakları Ar-Ge indirimini, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-a maddesi uyarınca beyanname üzerinde kurum kazancından indirebilmektedirler. Ar-Ge indirimi, Ar-Ge faaliyetine başlandığı andan itibaren gerek yıllık beyannamede gerekse geçici vergi beyannamelerinde beyan edilen kurum kazancına uygulanmaktadır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-a maddesinde matrahın yetersiz olması sebebiyle indirim konusu yapılamayan Ar-Ge indirimi tutarının sonraki hesap dönemine devredileceği konusu özel olarak hükme bağlandığından, hesaplanan Ar-Ge indirimi tutarı, mükellefler tarafından yıllık Kurumlar Vergisi beyannamesi ile geçici vergi beyannamesinin ilgili satırına yazılarak kazançtan indirilecek. İlgili dönemde kazancın yetersizliği nedeniyle indirim konusu yapılamayan Ar-Ge indirimi tutarı sonraki hesap dönemlerine devredilecek. Tamamlanmamış bir Ar-Ge projesinin, başka bir kuruma satılması halinde, aktifleştirilen tutarlar kazanç tutarının tespitinde maliyet unsuru olarak dikkate alınmaktadır. Ar-Ge indirimi uygulamasında, henüz tamamlanmamış bir Ar-Ge projesinin bir başka kuruma satılması durumunda, Ar-Ge projesini devralan kurumun bu projeye ilişkin olarak ilave yaptığı harcamalar Ar-Ge indiriminden yararlandırılmaktadır.
02.01.1990 gün ve 20390 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler Tasdik Konuları ve Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümleri uyarınca “Ar-Ge indirimi” ile ilgili işlemler yeminli mali müşavirlerin tasdik edeceği konular içine alınmıştır.
Kaynak:Veysi SEVİĞ/30.3.2012