Kamu görevlilerine toplu sözleşme hakkı tanıyan yasa tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Tasarı, Anayasa’da yapılan değişiklik uyarınca, memurlar ile diğer kamu görevlilerine tanınan toplu sözleşme hakkının kullanılmasını düzenliyor. Tasarı; toplu sözleşme yapılma usulü, tarafları, kapsamı, toplu sözleşmeden yararlanacakları, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılmasını, ”Kamu Görevlileri Hakem Kurulu”’nun teşkili ve çalışma usul ve esaslarını belirliyor.
Tasarıyla, ”Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu”nun adı, ”Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu” olarak değiştiriliyor.
Tasarıya göre, sendika ve konfederasyonlar, zorunlu organlar dışında organlar kurabilecek, tüzüklerinde gösterilen amaçlarını gerçekleştirmek üzere uluslararası kuruluş kurabilecek, amaçlarına uyan uluslararası kuruluşlara üye olabilecek ve üyelikten çekilebilecek.
Devle Personel Başkanlığı’nın bağlı olduğu Bakanın başkanlığında, en çok üyeye sahip 3 konfederasyon genel başkanı ve Devlet Personel Başkanı’ndan oluşan ”Kamu Personeli Danışma Kurulu” oluşturulacak.
İşyerlerinde yapılan tespite göre, kamu görevlilerinden en çok üye kaydetmiş sendika, işyeri sendika temsilcisi seçmeye yetkili olacak. İşyerindeki kamu görevlisi sayısı 200’e kadarsa 1, 201-600 arasında ise en çok 2, 601-1000 arasında ise en çok 3, 1001-2000 arasında ise en çok 4, 2000’den fazla ise en çok 5 işyeri sendika temsilcisi seçilebilecek.
Sendika şubesi bulunmayan il ve ilçelerde il ve ilçe temsilciliği kurulabilecek.
Sendika yöneticilerine tanınan bazı güvencelerden sendika temsilcileri de yararlanabilecek. Sendika yönetim kurullarına seçilenlerin aylıksız izin hakkından yararlanabilmeleri için öngörülen 30 gün içinde başvurma şartı kaldırılıyor.
Toplu sözleşme kapsamı ve tarafları
Tasarı, toplu sözleşme kapsamını da düzenliyor. Buna göre, toplu sözleşme; kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen mevzuat hükümleri dikkate alınarak, kamu görevlilerine uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, ek ödeme, toplu sözleşme ikramiyesi, fazla çalışma ücreti harcırah, ikramiye, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları, diğer mali ve sosyal hakları kapsayacak.
Toplu sözleşme hükümleri, sözleşmenin yapıldığı tarihi takip eden iki mali yıl için geçerli olacak.
Toplu sözleşme görüşmelerinde kamu idaresi adına Kamu İşveren Heyeti, kamu görevlileri adına ise Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti katılacak. Kamu İşveren Heyetinde; Devlet Personel Başkanlığı’nın bağlı olduğu Bakanın başkanlığında, İçişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Personel Başkanlığı temsilcilerinden oluşacak.
Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti, bağlı sendikaların toplam üye sayısı itibariyle en fazla üyesi bulunan konfederasyonun heyet başkanı olarak belirleyeceği bir temsilci ile her bir hizmet kolunda en fazla üyeye sahip kamu görevlileri sendikaları tarafından belirlenecek birer temsilci, bağlı sendikaların üye sayıları esas alınmak kaydıyla toplam üye sayıları itibariyle birinci, ikinci ve üçüncü sırada bulunan konfederasyonlar tarafından belirlenecek birer temsilci olmak üzere 15 üyeden oluşacak. En fazla üyeye sahip sendikanın temsilcisinin görüşmelere katılmaması halinde, en fazla üyeye sahip ikinci sırada bulunan sendika, heyete dahil edilecek.
Toplu sözleşmenin imzalanan bölümlerine ilişkin Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na başvurulamayacak.
Toplu sözleşme görüşmeleri
Toplu sözleşme görüşmeleri, son rakamı tek olan yıllarda yapılacak. Kamu görevlilerine geneline yönelik toplu sözleşme teklifleri, Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti’nin konfederasyon temsilcisi üyeleri; her bir hizmet koluna ilişkin toplu sözleşme teklifleri ise heyetin ilgili sendika temsilcisi üyesi tarafından hazırlanacak ve görüşmelerin başlama tarihinden en az 1 hafta önce Kamu İşveren Heyeti’ne sunulmak üzere Devlet Personel Başkanlığı’na verilecek.
Kamu İşveren Heyeti Başkanı’nın belirleyeceği kurum temsilcileri ile Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti’nin toplam sayısı 15’i geçmemek üzere belirleyeceği temsilciler, toplu sözleme görüşmelerinde teknik heyet olarak iştirak edebilecek.
Toplu sözleşme görüşmelerine Ağustos ayının ilk işgünü başlanacak. Süreç, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararının alınması da dahil olmak üzere en geç Ağustos ayının son işgünü tamamlanacak. Hafta sonu tatil günleri hariç olmak üzere resmi tatil günlerini kapsayan günlerde toplu sözleşme görüşmelerine ara verilecek.
İmzalanan toplu sözleşme metinleri Resmi Gazete’de yayımlanacak.
Toplu sözleşme görüşmelerine katılmaya yetkili hiçbir konfederasyon temsilcisinin toplu sözleşme görüşmelerine katılmaması veya toplu sözleşme görüşmelerinin uzlaşmazlıkla sonuçlanmasına rağmen tarafların Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na başvurmaması halinde kamu görevlilerine sonraki iki mali yıl boyunca uygulanacak mali ve sosyal haklar genel hükümlere göre belirlenecek.
Belediyelerde sözleşme imzalanması
Belediye Meclisi tarafından belediye çalışanlara sosyal denge tazminatının ödenmesine karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere Belediye Başkanı ile en çok üyeye sahip sendika arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilecek.
Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanacak ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemeyecek.
İlgili mahalli idarenin vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine’ye olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde 10’unu aşması veya ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması, gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyede yüzde 30’unu, il özel idaresinde ise yüzde 15’ini aşması hallerinde ilgili madde kapsamında sözleşme yapılamayacak. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu hallerin oluşması halinde mevcut sözleşme ise kendiliğinden hükümsüz kalacak.
Uyuşmazlık hali
Toplu sözleşme süreci sonunda toplu sözleşme imzalanamaması halinde, üzerinde uzlaşılan ve uzlaşılmayan konuları içeren toplantı tutanağı, tutanağın kamu görevlilerinin geneline yönelik bölümü, Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti Başkanı ve hizmet kollarına yönelik bölümleri ilgili sendika temsilcisi ile Kamu İşveren Heyeti Başkanı tarafından imzalanacak.
Toplu sözleşme görüşmelerinin uzlaşmazlıkla sonuçlanması ve toplantı tutanağı imzalanmaması halinde Devlet Personel Başkanlığı tarafından görüşmelerin uzlaşmazlıkla sonuçlandığına dair tespit tutanağı tutulacak.
Toplantı tutanağı imzalanmasından veya görüşmelerin uzlaşmazlıkla sonuçlandığının tespit tutanağı ile belirlenmesinden itibaren 3 iş günü içerisinde, sözleşmenin ilgili bölümlerini imzalamaya yetkili olanlar tarafından imzalamaya yetkili oldukları bölümler için Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na başvurulabilecek.
Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’nun kimlerden oluşacağı da tasarıyla belirleniyor. 11 üyeden oluşacak olan Hakem Kurulu, en az 8 üyenin katılımıyla toplanacak. Kurul, başvuru tarihinden itibaren 5 gün içinde kararını verecek.
Kurul, toplantıya katılanların çoğunluğuyla karar alacak, üyeler çekimser oy kullanamayacak. Kurul kararları kesin olacak ve toplu sözleşme hükmünde sayılacak.
Kamu İşveren Heyeti’nde İçişleri Bakanlığı ile heyet başkanınca uygun görülen diğer bakanlık temsilcileri de yer alacak.
En çok üyeye sahip konfederasyon temsilcisinin toplu sözleşme görüşmelerine katılmaması veya görüşmelerden çekilmesi halinde toplu sözleşme görüşmelerine en çok üyeye sahip ikinci konfederasyonla devam edilecek. İkinci konfederasyonun da çekilmesi halinde görüşmeler sonlandırılacak.
Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti üyelerinin toplu sözleşme tekliflerinin ve görüşmelerinin başlama tarihi ile Kamu Görevlileri Hakem Kurulu üyelerinin belirli bir süre önce belirlenmesi ve ilgili mercilere bildirilmesi öngörüldüğünden bu yıl yapılacak toplu sözleşme görüşmelerinin daha fazla gecikmemesi için belirlenen süreler dikkate alınmayacak.
Yetkili sendika ve konfederasyonların belirlenmesinde kurumlarca yapılacak tespit, 2012 yılı için, 15 Haziran 2012 tarihi esas alınarak gerçekleştirilecek ve en geç 29 Haziran 2012 tarihine kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderilecek. Tespit, 10 Ağustos 2012 tarihine kadar Resmi Gazete’de yayımlanacak.
Önergeyle il özel idarelerinin çalışanlarına da sosyal denge tazminatı ödenmesi kararlaştırıldı.
Madde eklendi
Öte yandan, kanun tasarısına bir de madde ihdas edildi. Buna göre, idareler ile ilgili sendikalar arasında sözleşmelerin uygulanmasına söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebilecek. Sözleşmelerin uygulanmasına devam edilen dönem için ayrıca sözleşme yapılamayacak. Sözleşmeleri 31 Aralık 2015 tarihinden örce sona eren veya karşılıklı olarak feshedilen idareler, sözleşmelerinin sona erdiği veya feshedildiği tarihi izleyen 1 ay içerisinde sözleşme yapabilecek. Ancak, sözleşmede belirlenen tavan tutarın ortalama aylık ödemenin altında kalması halinde 31 Aralık 2015 tarihine kadar uygulanabilecek sözleşmelerde, personele ödenen aylık tutar tavan olarak esas alınabilecek. Bu şekilde yapılacak ödemeler kazanılmış hak sayılmayacak.
Yapılan sözleşmelerle veya başka bir tasarrufta bulunarak, mahalli idarelerde çalışan kamu personeline ilave ödemelerde bulunan kamu görevlileri hakkında idari veya mali takibat ve yargılama yapılmayacak ve bu konuda başlatılan işlemler kaldırılacak.