Zorunlu GSS uygulamasında kafalar iyice karışık. Vatandaşları habersizler, umursamazlar ve panikleyenler olarak değişik şekillerde gruplamak mümkün. Gerçi SGK, kapsama giren kişilerin adreslerine mektup göndererek bilgilendirme yaptı. Ancak henüz bildirim ulaşmayan çok sayıda vatandaş var. Bunların büyük kısmının da 1 Ocak tarihinden itibaren zorunlu GSS kapsamına alındıklarından haberleri yok. Dahası bunlar Ocak ayında SGK’ya 213.00 TL borçlandılar. Pek çok kişinin de kendilerine yazılı bildirim ulaştığı halde gelir testi başvurusunda bulunmadıklarını görüyoruz. Bunlar kendi deyimleriyle kulak arkası etmeyi tercih edenler. Bir de hafiften isyankarlar var. Gelir testini ya da prim ödemeyi duyunca devletten sağlık güvencesi istemediklerini ileri sürüyorlar. Bunların çoğu tahakkuk eden borçların tahsil edilemeyeceğini düşünüyorlar.
YAŞ HADDİ
Artık borçluların evine haciz gelemeyeceğine dair haberler de bu gurubu iyiden iyiye umutlandırmış. Bir de gereksiz yere endişelenen ve panikleyenler var.
Devam eden sigortalılığı hatta emekliliği olup da zaten aynı zamanda zorunlu GSS sigortalısı olanlardan gidip gelir testi yaptırmaya çalışanlar gibi.
Zorunlu GSS uygulaması, sağlık güvencesi konusunda bugüne kadar alışılagelen bazı uygulamaların değişmesi anlamını taşıyor. Bir anlamda bazı ezberleri bozuyor. Hak kısıtlaması anlamında en fazla etkilenenler bekar kız çocukları olacakmış gibi görünüyor
Çünkü bugüne kadar anne veya babası sigortalı veya emekli olan kız çocuklarına, erkek çocuklarına ilave bazı imkanlar sağlanmıştı.
Erkek çocukları 18 yaşını doldurdukları, öğrenim durumuna göre en fazla yirmi beş yaşına kadar anne babalarından sağlık güvencesi sahibiydiler.
Kız çocukları ise evlenmedikleri ve kendileri çalışmaya başlamadığı müddetçe, sigortalı olan anne babalarından dolayı sağlık yardımı almaya devam ediyorlardı. Tabii hem erkek çocukları hem de kız çocukları için üstelik de ilk doğdukları günden itibaren sağlık yardımı alabilmeleri için bir ön koşulun gerçekleşmesi de zorunluydu. Bu ise anne veya babalarının sigortalı ya da emekli olmasıydı. Anne veya babasının sigortalılığı ya da emekliliği yoksa, çocukların sağlık güvencesi de zaten yoktu. İşte 5510 sayılı kanunla getirilen zorunlu GSS uygulaması kız çocuklarıyla erkek çocuklarının tabi olduğu koşulları eşitledi. Kız çocuklarının da anne veya babaları sigortalı olmak koşuluyla, en fazla 25 yaşına kadar sağlık yardımı almasını mümkün kıldı.
Fakat 01.10.2008 tarihinden önce anne babalarından sağlık yardımı almakta olanların hakları 5510 sayılı kanunun geçici 12. maddesinde korundu. İlk etapta bu kişiler durumlarında bir değişiklik olmadığı müddetçe anne babalarından sağlık yardımı almaya devam ettiler. Ancak örneğin sigortalı bir işe girmeleri halinde sağlık yardımları kesiliyor ve işten çıktıktan sonra tekrar anne babaları üzerinden sağlık yardımı alamıyorlardı. Bu durum kişileri sigortasız çalışmaya teşvik eden sonuçlar doğurmaktaydı. 6111 sayılı Torba Kanun ile bu duruma da çözüm bulundu. 01.10.2008 öncesi anne veya babalarından sağlık yardımı alma hakkı bulunanlar durum değişikliğinden sonra da bu hakkarını devam ettirme imkanı buldular. Örneğin sigortalı işe girdiği için babasından değil de kendi üzerinden sağlık yardımı alan kız çocuğu işten çıktıktan sonra tekrar babası üzerinden bakılmaya devam etti.
Bazı hakları kısıtlıyormuş gibi gözükmesine karşın zorunlu GSS, 18 yaşını doldurmamış çocukları anne babalarının sosyal güvenliği olup olmadığına bakılmaksızın sağlık güvencesi kapsamına aldı. 18 yaşını dolduran çocuklar için ise çeşitli seçenekler geçerli. İlkinde anne babalarının sigortalılığı veya emekliliğinin olmadığını düşünelim.
Bu çocuklar anne babalarıyla birlikte oturmaya devam ediyorlarsa anne veya babaları zaten 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren zorunlu GSS kapsamına alındığından bu durum çocukları da etkilemekte.
GELİR TESPİTİ
Anne ya da babalarının ister sağlık primini kendileri yatırsın isterse de primleri hazine tarafından karşılansın yatan prim sayesinde ailedeki birlikte oturan tüm bireyler sağlık güvencesine kavuşmuş olacak.
İkinci seçenek ise anne veya babanın emekliliği var. Birlikte oturan ve 18 yaşını geçen sosyal güvencesi olmayan çocuklar için ise iki seçenek söz konusu. İlki erkek çocukların durumu. Onlar yukarıda anlattığımız gibi 18, yüksek öğrenim yapma halinde en fazla 25 yaşına kadar anne babalarından yararlanabilecekler. Bunun dışında erkek çocuklar gelir testine tabi olacaklar. Gelir testinde sadece çocuğun değil bütün ailenin gelirine bakılarak değerlendirilecek.
Kız çocuklar için ise değişen bir durum yok. Onlar için yukarıda bahsettiğimiz ve 5510 sayılı kanunun geçici 12. maddesinde sağlanan kazanılmış hakların korunması imkanı devam etmekte. Bu durum SGK tarafından 50 soruda GSS konulu duyuruda da deklare edildi. Kısacası zorunlu GSS uygulamasından kız çocuklarıyla ilgili bu gün için bir hak kaybı ve kısıtlamadan söz edemeyiz. Kanunun yeni hükümleri ancak 1 Ekim 2008 tarihinden sonra doğan kız çocukları için geçerli. Onlar da şu anda 18 yaşını doldurmadıkları için zaten sağlık güvencesindeler.
KAYNAK:CELAL KAPAN / YENİ ASIR G./ 07.02.2012