Katma Değer Vergisi Yasası’nın 9/1 maddesi ile Maliye Bakanlığı’na verilen yetkiye dayanılarak yayımlanan 96 seri numaralı genel tebliğde yapılan yönlendirmeler çerçevesinde Katma Değer Vergisi mükelleflerinin alt işverenlerden veya bu konuda faaliyette bulunan işletmelerden temin ettikleri işgücü hizmetlerine ait hesaplanan Katma Değer Vergisi’nde yüzde doksan tevkifat yapılması öngörülmüştür.
Daha sonra 97 seri numaralı Katma Değer Vergisi genel tebliği ile;
* Genel bütçeye dahil dairelerin, katma bütçeli idarelerin, il özel idarelerinin, belediyelerin ve bunların teşkil ettikleri birliklerin,
* Döner sermayeli kuruluşların,
* Yasa ile kurulan kamu kurum ve kuruluşlarının,
* Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının,
* Vakıf üniversiteleri hariç üniversitelerin,
* Yasa ile kurulan veya tüzel kişiliğe sahip emekli ve yardım sandıklarının,
* Bankaların ve özel finans kuruluşların,
* Özelleştirme kapsamındaki kuruluşların,
* Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsaların,
* Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan kurum ve kuruluşların ve işletmelerin, satın alacağı iş gücü temin hizmetleri de tevkifat kapsamına alınmıştır.
Bilindiği üzere tevkifat uygulaması kapsamına giren iş gücü temin hizmetleri mal ve hizmet üretimine ilişkin olarak ihtiyaç duyulan iş gücünün hizmet akdi ile işletmeye bağlı hizmet erbabı çalıştırmak yerine, alt işverenlerden veya bu konuda faaliyette bulunan diğer kurum, kuruluş ve organizasyonlarından satın alınması şeklinde oluşmaktadır.
Bu tür hizmetler alt işverenlerden temin edilen elemanların; hizmeti alan işletmenin bilfiil sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılabilmesinin mümkün bulunduğu durumlarda tevkifat kapsamına girmektedir.
İş gücü temin hizmeti veren mükellefin, söz konusu hizmeti bir başka mükelleften temin ettiği elemanları kullanarak sunması halinde kendisine verilen iş gücü temin hizmeti veren mükellefin, söz konusu hizmeti bir başka mükelleften temin ettiği elemanları kullanarak sunması halinde kendisine verilen iş gücü temin hizmetinde de tevkifat uygulanmaktadır.
İş gücü temin hizmetini alanın sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılması gibi karineler göz önünde bulundurularak, bu hususların varlığı, taraflar arasında bir sözleşme yapılmışsa bu sözleşmedeki hükümler veya sözleşmeye bağlı teknik şartnamedeki açıklamalar da dikkate alınarak belirlenebilmektedir.
Örneğin (A) hastanesi, hastane faaliyetleri kapsamındaki yazışma, veri girişi, hazırlama ve kontrol, hasta taşıma, hasta danışmanlığı, tıbbi sekreterlik ve benzeri hizmetleri, doğrudan kendi bünyesinde bulunan elemanlarına yaptırmak yerine bu konuda faaliyet gösteren firmalardan almayı tercih etmiş ve (B) firması ile söz konusu hizmetlerin verilmesi hususunda sözleşme düzenlemiştir.
Sözleşme işin (B) firmasına hizmet akdiyle bağlı (A) hastanesinin sevk ve idaresinde bulunan elemanlar tarafından yapılacağının ifade edilmesi halinde (B) tarafından (A)’ya fatura edilecek ve işleme ait Katma Değer Vergisi (A) tarafından yüzde doksan oranında tevkifata tabi tutulacaktır.
Bir başka örneğe göre de bir inşaat firması yapmakta olduğu inşaat işinde çalıştırılmak üzere iş makinesine ihtiyaç duyulmuş. (X) firması tarafından operatörüyle ile birlikte iş makinesini kiralamıştır.
Taraflar arasında düzenlenen sözleşmede (X) firması tarafından operatörüyle birlikte verilen iş makinesi kiralama hizmetinden temin edilen operatörün sevk ve idaresinin inşaat firmasının olacağı belirtildiğinden, bu işlem iş gücü temin hizmeti kapsamında değerlendirilecek ve toplam bedel üzerinden hesaplanacak katma değer vergisi inşaat firması tarafından yüzde doksan oranında tevkifata tabi tutulacaktır.
Ancak bu hizmetle ilgili olarak iş operatörü teminine ilişkin bedelin, ücret bordrosu, muhasebe kayıtları sigorta prim bildirgesi ve benzeri kayıt ve beyanlardan tespit edilerek toplam hizmet bedelinden ayrıştırılabilmesi ve faturada da ayrıca gösterilmesi koşuluyla yalnızca iş makinesi operatörü teminine ilişkin olarak ödenen bedele isabet eden katma değer vergisi tutarı üzerinden tevkifat yapılabilecektir.
Veysi SEVİĞ-İTO-30.09.2011