İşverenlerin çok hata yapması nedeniyle SGK fiili hizmet  işlemlerinde  değişikliğe gidecek. 

I.YIPRANMA KAPSAMINDAKİ SİGORTALILAR: Sigortalıların fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirilebilmesi için, 5510 sayılı Kanunun 40 ncı maddesinin ikinci fıkrasındaki tablonun birinci sütununda yer alan işyerlerinde çalışması ve sözkonusu tablonun ikinci sütununda belirtilen işleri yaparak söz konusu işlerin risklerine maruz kalması gerekmektedir. Bu kapsamda bulunmayanlar fiili hizmet  veya halk arasında söylenen yopranma kapsamında değildir.

II. SGK İŞLEMLERİNDE YAPILAN YANLIŞLAR:

Fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirim yapan işyerleri ile bu işyerlerine SGK tarafından  verilen iş kolu kodları ve bildirim yapılan belge türleri üzerinde bir çok işverenin yanlış işlem yapmaktadır. 

Örneğin Bazı işyerlerinin  yıpranma (Fiili hizmet süresi zammı)  kapsamında  sayılan işyerleri arasında sayılmadığı halde bu işyerlerinde çalışan bazı sigortalıların hizmetlerinin fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirilmektedir. Bazı işyerlerinin ise Kanunun 40 ncı maddesinin 2. fıkrasının birinci sütununda sayılan işyerleri arasında sayıldığı halde, fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan sigortalılar için belge türü seçiminde hatalar yapmaktadır.

III.SGK NE YAPACAK?

Fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan ve çalışmayan sigortalıların bildirimlerinde yapılan  hataların önüne geçilebilmesi amacıyla eBildirge programlarında değişiklik yapılacak.

 Bu amaçla hangi iş kolu kodunda tasnif edilmiş işyerlerinin 40 ıncı maddede sayılan işyerleri arasına girdiğinin tespiti yapılarak hangi iş kolu kodunda tescil edilmiş işyerlerinin hangi sürelerdeki fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirim yapabileceği belirlenmiş olup, iş kolu koduna göre seçilebilecek belge türleri ekte yer alan tabloda gösterilmiştir.

Örnek 1- “5224- Kargo yükleme boşaltma hizmetleri” iş kolu kodunda tescil edilmiş işyeri işverenlerine, bahse konu işlerin 40 ncı maddede sayılmaması nedeniyle 4, 5, 6, 29, 30, 31, 32 ,33, 34, 35 ve 36 nolu belge türlerinin seçilmesine izin verilmeyecektir.

Örnek 2- “2561- Metallerin işlenmesi ve kaplanması” iş kolu kodunda tescil edilmiş işyerlerinde 60 ve 90 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışma yapılması mümkün oluğundan 2561 iş kolu kodunda tasnif edilmiş işyeri işverenlerine 29, 30, 31, 32 ,33 ve 34 nolu belge türlerini seçmelerine izin verilecek buna karşın 4,5,6, 35 ve 36 nolu belge türleri 180 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan sigortalılar için seçilebileceğinden, 2561 iş kolu kodunda tasnif edilmiş işyeri işverenlerinin 180 güne ilişkin 4,5,6, 35 ve 36 nolu belge türlerini seçmelerine izin verilmeyecektir.

Hal böyle olmakla birlikte, gerçekte fiili hizmet süresi kapsamında faaliyet gösterdikleri halde iş kolu kodunun hatalı olması nedeniyle ilgili belge türünü seçemeyen işverenler, iş kolu kodunu ilgili vergi dairesinden düzeltmeleri ve ilgili sosyal güvenlik merkezinde güncelletmeleri halinde, fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili yukarıda belge türlerini seçebileceklerdir.

Öte yandan ihale konusu işlerle özel bina inşaatlarının iş kolu kodlarının hatalı verilmiş olması halinde, bahse konu işlerle ilgili iş kolu kodu değişiklik işlemleri sözleşme veya ruhsatta yer alan bilgiler doğrultusunda ilgili sosyal güvenlik merkezince gerçekleştirilecektir.

Diğer taraftan, esas işe göre verilmiş olan iş kolu kodu fiili hizmet süresi zammı ile ilgili belge türlerine tanımlanmamış işyerlerinde, fiili hizmet süresi zammına girmeyen işlerin yanı sıra yardımcı işler kapsamında fiili hizmet süresi zammına giren işler de yapılabilmektedir.

Bu nitelikteki işyerlerine, esas işe ilişkin iş kolu kodundan farklı bir iş kolu kodu verilmesi mümkün olmamakla birlikte, bu işyerlerinde fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan sigortalılar için de fiili hizmet süresi zammı ile ilgili belge türlerinin seçilmesine izin verilmesi icap etmektedir.

Bu bağlamda, iş kolu kodu fiili hizmet süresi zammı belgesiyle ilişkilendirilmemiş işyerlerince fiili hizmet süresi zammı kapsamında sigortalı çalıştırıldığının belgelenerek, (fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışan sigortalıların diploma, sertifika v.s belgeleri ile) ilgili sosyal güvenlik merkezine müracaat edilmesi halinde, bu sigortalıların çalışmalarının fiili hizmet süresi zammı kapsamına girip girmediği, girmesi halinde kaç günlük fiili hizmet süresi zammına tabi olduğu 5510 sayılı Kanunun 40 ncı maddesinde öngörülen hükümlere bakılarak ilgili sosyal güvenlik merkezince araştırılacak, uygun görülmesi halinde ilgili belge türünün seçilebilmesi amacıyla gerekli tanımlama yapılacaktır.

Diğer taraftan, işverenlerce fiili hizmet süresi zammı kapsamında sigortalı çalıştırıldığının dilekçe ile beyan edilmesine rağmen kanıtlayıcı belge sunulamaması halinde sözkonusu tanımlama yine yapılacak, ancak işyerinde fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışma olup olmadığının, olması halinde kaç günlük süreye tabi olunduğunun Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca tespiti cihetine gidilecektir.

Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca bu şekilde denetime sevk edilen işyerlerinde fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışma olmadığı veya farklı sürelere ilişkin bir çalışma olduğunun tespiti halinde evvelce yapılan bildirimler iptal edilecektir/düzeltilecektir. Ayrıca, kapsama giren işverenlerce, her ne kadar iş kolu kodları fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki belge türlerini seçmeye uygun olsa da tabloda belirtilen işleri yapmayan veya yapmakla beraber söz konusu işlerin risklerine maruz kalmayan sigortalılar için bahse konu belge türleri seçilmeyeceği gibi kapsama giren sigortalıların bahse konu işleri fiilen yapmadıkları sürelere ilişkin hizmetlerinin de fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik gereğince sözkonusu tablonun birinci sütununda yer alan işyerlerinde çalışıyor olmakla beraber; – Kontrol, denetim ve idareciliğin gerektirdiği gözlem ve benzeri amaçlarla yapılan kısa süreli çalışmalarda görev yapan sigortalıların, – Fiili hizmet süresi kapsamındaki işleri fiilen yapmayıp işin sadece yönetim görevini yapan sigortalıların, – İşin otomasyonla yapılması, ileri teknolojilerin kullanılması gibi sebeplerle riskin ve zararlı faktörlerin etkilerinin ortadan kalktığı durumlarda fiili hizmet süresi zammı kapsamında bildirim yapılması mümkün bulunmamaktadır.

(c) www.isakarakas.com /İsa KARAKAŞ Sosyal Güvenlik, İş Hukuku ve İş Güvenliği BaşUzmanı – İsa Karakaş