I.GİRİŞ:08.3.2012 tarihli 28227 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1.3.2012 tarihli ve 6283 Sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 5. maddesi ile 5510 sayılı Kanuna geçici 39, 6. maddesi ile de geçici 40. madde eklenmiştir. Söz konusu maddeler ile 2000 öncesi 4/1-(a) emeklileri ile 1.4.2002 ile 30.6.2002 tarihleri arasında aylık bağlanan 4/1-(b) emeklilerinin aylıklarının yine maddelerde öngörülen hükümler doğrultusunda yeniden hesaplanması öngörülmüş ve maddelerin yürürlük tarihi 2013/Ocak ödeme dönemi olarak belirlenmiştir. Buna göre, gerek 6283 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 39 ve geçici 40. maddelerin uygulama usul ve esasları gerekse tahsis uygulamalarında yapılan değişiklikler aşağıda açıklanmıştır.
II. İNTİBAK UYGULAMASI İLE USUL VE ESASLAR
8.3.2012 tarihli 28227 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1.3.2012 tarihli 6283 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 5. ve 6. maddeleri ile 5510 sayılı Kanuna geçici 39. ve geçici 40. maddeler eklenmiştir. Söz konusu maddelerle 2000 öncesi 4/1-(a) emeklileri ile 1.4.2002 ile 30.6.2002 süresinde aylık bağlanan 4/1-(b) emeklilerinin aylıklarının yeniden hesaplanması öngörülmüştür.
1.1. 2000 Öncesi 4/1-(a) Emeklilerinin İntibak İşlemleri
6283 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen Geçici 39. madde “(1) Son tahsis talep tarihi veya ölüm tarihi 2000 yılı Ocak ayı başından önce olup, 506 sayılı Kanunun mülga hükümleri uyarınca gösterge sistemine göre bağlanan malûllük, yaşlılık ve ölüm aylıkları ile bu tarihten önce malûllük veya yaşlılık aylığı almakta iken bu tarihten sonra ölen sigortalıların ölüm aylıkları, bu madde hükümlerine göre yeniden hesaplanır.
(2) Aylıkların hesaplanmasında, 506 sayılı Kanunun mülga maddeleri uyarınca hazırlanan ve 1999 yılı Aralık ayında yürürlükte bulunan gösterge veya üst gösterge tablosundan sigortalı için tespit edilmiş olan mevcut gösterge rakamı ile aynı dönemde yürürlükte bulunan memur aylık katsayısı esas alınır.
(3) Sigortalının aylık bağlama oranı aşağıdaki şekilde belirlenir:
a) Malûllük aylığında; gösterge tablosundan aylık hesaplanmış olan için % 60, sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması halinde % 70, üst gösterge tablosundan aylık hesaplanmış olan için ise 1999 yılı Aralık ayında yürürlükte bulunan ve gösterge rakamına göre % 59,9 ila % 50 arasında belirlenmiş olan taban aylık bağlama oranı esas alınır. Yaştan ve günden artırım ve eksiltme yapılmaz.
b) Yaşlılık aylığında; gösterge tablosundan aylık hesaplanmış olan için % 60, üst gösterge tablosundan aylık hesaplanmış olan için ise 1999 yılı Aralık ayında yürürlükte bulunan ve gösterge rakamına göre % 59,9 ila % 50 arasında belirlenmiş olan taban aylık bağlama oranı esas alınır. Bu şekilde belirlenen taban aylık bağlama oranı, sigortalının tahsis talep tarihi itibarıyla kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurduğu her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödediği her 240 günlük malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi için (l)’er artırılır, 5000 günden noksan ödediği her 240 gün için (1)’er eksiltilir. Maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışması, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malûl olması, sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanması veya erken yaşlanması nedeniyle tarafına yaşlılık aylığı bağlananlara günden dolayı eksiltme yapılmaz.
c) Ölüm aylığında; gösterge tablosundan aylık hesaplanmış olan için % 60, üst gösterge tablosundan aylık hesaplanmış olan için ise 1999 yılı Aralık ayında yürürlükte bulunan ve gösterge rakamına göre % 59,9 ila % 50 arasında belirlenmiş olan taban aylık bağlama oranı esas alınır. Bu şekilde belirlenen taban aylık bağlama oranı sigortalının ölüm tarihi itibarıyla kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurduğu her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödediği her 240 günlük malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi için (l)’er artırılır. Günden dolayı eksiltme yapılmaz. Malûllük aylığı almakta iken ölen sigortalılar hakkında bakıma muhtaçlık durumu dikkate alınmaksızın (a) bendi, yaşlılık aylığı almakta iken ölen sigortalılar hakkında ise (b) bendi hükümleri uygulanır.
ç) Malûllük, yaşlılık ve ölüm aylığının aylık bağlama oranı % 85’ten fazla olamaz.
(4) Sigortalının 1999 yılı Aralık ayı ödeme dönemi itibarıyla aylığı, yukarıdaki hükümlere göre tespit edilen gösterge rakamı, memur aylık katsayısı ve aylık bağlama oranının çarpımı suretiyle belirlenir.
(5) Bu madde hükümlerine göre 1999 yılı Aralık ayı ödeme dönemi itibarıyla hesaplanan aylık tutarı, % 5,9 oranında artırılarak 2000 yılı Ocak ayına, 2000 yılı Ocak ayı için bu şekilde hesaplanan aylık tutarı ise, (7,13326594120697) çarpanı kullanılarak 2008 yılı Ocak ayına taşınır. Bu şekilde hesaplanan aylık tutarı da, 2008 yılı Ocak ayı ödeme döneminden başlayarak 2013 yılı Ocak ayı ödeme dönemine kadar (bu dönem dahil) 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılara ödenmekte olan aylıklara uygulanmış olan aylık artışları ile artırılır.
(6) Bu maddeye göre hesaplanan aylık tutarının, sigortalı veya hak sahiplerine 2013 yılı Ocak ayı ödeme döneminde ödenmekte olan aylık tutarının altında kalması halinde, mevcut aylıkların ödenmesine devam edilir.
(7) Bu maddeye göre hesaplanan aylıklar için geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmaz.
(8) Sözleşme aylıklarını 2000 yılı Ocak ayı başından sonra borçlanma yapmak suretiyle tam aylığa yükseltenler ile geçici 20. maddeye göre devir alınacak sandıklardan aylık alanlara devir tarihinden sonra bu madde hükümleri uygulanmaz.
(9) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin tereddütleri gidermeye Kurum Yönetim Kurulu yetkilidir.”, hükmüne amirdir.
Söz konusu hüküm gereğince 2000 öncesi 4/1-(a) emeklilerinin aylıkları maddede öngörüldüğü şekilde yeniden hesaplanmış ve mevcut aylıklarıyla mukayese edilmek suretiyle yüksek olan aylık 2013/Ocak ödeme dönemi itibariyle sigortalı ve hak sahiplerine ödenmiştir.
1.1.1. Kapsam
5510 sayılı Kanunun geçici 39. maddesi kapsamında yeniden hesaplanacak aylıklar 2000 öncesinde 506 sayılı Kanun hükümleri gereği gösterge sistemine göre bağlanmış olan malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarıdır. 2925 sayılı Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklar ile 506 sayılı Kanuna göre bağlanan gelirler intibak kapsamında değildir. Buna göre,
1.1.1.1. Malullük veya yaşlılık aylığı son tahsis talep tarihi;
– Özel sektörden emekli olanlar için 31.12.1999 (dâhil),
– Kamu sektöründen emekli olanlar için ise 14.01.2000 (dâhil),
ve öncesinde olanların aylıkları intibak kapsamında yeniden hesaplanmıştır.
1.1.1.2. Ölen sigortalılardan;
1.1.1.2.1. Emeklilik statüsünü kazanmadan ölen (aktif ölüm) sigortalılardan ölüm tarihi;
– Özel sektörden çalışanlar için 31.12.1999 (dâhil),
– Kamu sektöründen çalışanla riçin ise 14.01.2000 (dâhil),
ve öncesinde olanların,
1.1.1.2.2. Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölen (pasif ölüm) sigortalıların malullük veya yaşlılık aylığı son talep tarihi;
– Özel sektörden emekli olanlar için 31.12.1999 (dâhil),
– Kamu sektöründen emekli olanlar için ise 14.01.2000 (dâhil),
ve öncesinde olanlardan, bu tarihten önce veya sonra ölenlerin aylıkları intibak kapsamında yeniden hesaplanmıştır.
Ayrıca, Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü İşçileri Emekli Sandığı ile Askeri Fabrikalar Tekaüt ve Muavenet Sandığı da dahil olmak üzere Kurumumuzca devralınan geçici 20. madde sandıklarının 2000 öncesi emeklilerinin aylıklarına da intibak işlemi yapılmıştır.
Sözleşme aylıklarını 2000 yılı Ocak ayı başından sonra borçlanma yapmak suretiyle tam aylığa yükseltenler ile 506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesine göre devir alınacak sandıklardan aylık alanlara devir tarihinden sonra bu madde hükümleri uygulanmayacaktır.
1.1.2. 1999/Aralık Aylığının Hesaplanması
İntibak kapsamındaki tüm aylıklar 1999/Aralık ayında; Aylık = Gösterge x Katsayı x Aylık Bağlama Oranı formülü kullanılmak üzere yeniden hesaplanmıştır.
İntibak aylığının hesaplanmasında esas alınacak gösterge, 506 sayılı Kanunun mülga maddeleri uyarınca hazırlanan ve 1999 yılı Aralık ayında yürürlükte bulunan gösterge veya üst gösterge tablosundan sigortalı için tespit edilmiş olan mevcut gösterge rakamıdır.
Katsayı, 1999/Aralık ayında yürürlükte bulunan memur maaş katsayısı olan 12000’dir.
Aylık bağlama oranı, malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları için yine maddede belirtilen hükümler doğrultusunda sigortalıların yaş, gün ve aylığa hak kazandıkları yasa maddeleri dikkate alınarak yeniden hesaplanmıştır.
Hesaplanan aylığa 506 sayılı Kanunun 96. maddesinin 4447 sayılı Kanunla değiştirilmeden önceki birinci fıkra hükmü uygulanmamıştır.
1.1.3. 1999/Aralık Aylığının 2013/Ocak Ayına Taşınması
1999/Aralık ayı itibariyle hesaplanan aylık, % 5,9 oranıyla 2000 yılı Ocak ayına daha sonra ise (7,13326594120697) çarpanı kullanılarak 2008 yılı Ocak ayına, 2008/Ocak ayı ödeme döneminden başlamak üzere de 4/1-(a) emekli aylıklarına uygulanan artış oranları ile 2013/Ocak ödeme dönemine taşınmıştır.
1.1.4. Mevcut Aylıkla Mukayese
Yeniden hesaplanan aylıklar; 2013 yılı Ocak ayı ödeme döneminde sigortalı ve hak sahiplerine ödenmekte olan mevcut aylıklarla mukayese edilmiş ve yüksek olan aylıklar ödenmiştir. Ölüm dosyalarında ölen sigortalının hesaplanan intibak aylığı hak sahiplerine 506 sayılı Kanunun 96. madde hükmü (alt sınır aylığı) uygulanmadan paylaştırılmış ve bu şekilde bulunan aylıklar hak sahiplerinin mevcut aylıkları ile mukayese edilerek yüksek olan aylıklar ödenmiştir.
Hesaplanan intibak aylıkları için maddenin yürürlük tarihinin 2013 yılı Ocak ayı ödeme dönemi olarak belirlenmesi nedeniyle geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmamıştır.
ÖRNEK:
|
MEVCUT |
İNTİBAK AYLIĞI HESABI |
|||||
|
I |
II |
III |
IV |
|||
| Tahsis Talep Yılı: 30.06.1972
Cinsiyeti ve Yaşı: Kadın – 51 Gün Sayısı: 9647 Göstergesi: 9910 2013/Ocak Aylığı 921,64 TL |
İntibak ABO hesabı | 1999 Aralık aylığı | 2008/Ocak ayına taşınması | Aylığın 2013/Ocak ayına taşınması | ||
| Günden artırım: 9647-5000= 4647/240=19
Yaştan artırım: 51-50=1 %60+19+1=80 |
9910 x 12000 x % 80 = 95,14 |
95,14 x 1,059 x 7,13326594120697 = 718,68 |
2008/1 | 1,0200 | 733,05 | |
| 2008/7 | 1,0720 | 790,52 ve 4,69 SYZ | ||||
| 2009/1 | 1,0384 | 820,88 | ||||
| 2009/7 | 1,0183 | 835,90 | ||||
| 2010/1 | 60 | 895,90 | ||||
| 2010/7 | 1,0359 | 928,06 | ||||
| 2011/1 | 60 | 988,06 | ||||
| 2011/7 | 1,0400 | 1.027,58 | ||||
| 2012/1 | 1,0679 | 1.097,35 | ||||
| 2012/7 | 1,0195 | 1.118,75 | ||||
| 2013/1 | 1,0414 | 1.165,07 | ||||
Yukarıdaki örnekte 1982 öncesi tarafına yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının intibak aylığının ne şekilde hesaplandığı gösterilmiştir. 2013/Ocak ayı itibariyle hesaplanan intibak aylığı 1.165,07 TL, yine aynı dönemde mevcut aylık miktarı olan 921,64 TL ile mukayese edilmiş ve intibak aylığının yüksek olduğu görülmüştür. Söz konusu emeklinin esas alınan intibak aylığına% 4 ek ödeme oranı uygulanarak bulunan tutar olan 46,60 TL de ilave edilerek toplam aylık 1.211,67 TL olarak ödenmiştir.